زمان کمترین کارمزد اتریوم

یافتن زمان کمترین کارمزد اتریوم برای بسیاری از کاربران این شبکه مانند یک گنج پنهان است، چرا که هزینه های بالای تراکنش ها (گس فی) همواره یکی از دغدغه های اصلی آن ها بوده است. در واقع، پایین ترین کارمزدها اغلب در ساعات خلوت شبکه، مانند اواخر شب به وقت تهران یا آخر هفته ها، تجربه می شوند. در دنیای پویای ارزهای دیجیتال، جایی که هر لحظه هزاران تراکنش در حال انجام است، مدیریت هزینه ها به یک مهارت اساسی تبدیل شده است. کاربران اتریوم، چه کسانی که به تازگی وارد این عرصه شده اند و چه فعالان باسابقه، همواره به دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند تراکنش های خود را با کمترین هزینه ممکن انجام دهند. این چالش، به ویژه در زمان اوج شلوغی شبکه یا در دوران محبوبیت بی سابقه فعالیت هایی مانند توکن های غیرمثلی (NFT) و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، خود را بیشتر نشان می دهد. اما آیا راه حلی برای این مشکل وجود دارد؟ آیا می توان با شناخت الگوهای شبکه و استفاده از ابزارهای هوشمندانه، از پرداخت کارمزدهای گزاف در امان بود؟

گس (Gas) اتریوم چیست و چرا هزینه اش انقدر مهم است؟

برای بسیاری از کاربران تازه وارد، مفهوم «گس» در شبکه اتریوم ممکن است کمی گنگ به نظر برسد. اما باید دانست که گس، سوخت اصلی بلاکچین اتریوم است؛ درست همان طور که خودرو برای حرکت به بنزین نیاز دارد، تراکنش ها و عملیات پیچیده در شبکه اتریوم نیز برای اجرا شدن به گس احتیاج دارند. گس، واحد اندازه گیری کار محاسباتی است که برای انجام هر عملیاتی در شبکه اتریوم لازم است. این عملیات می تواند شامل انتقال ساده اتر (ETH)، مبادله توکن ها در صرافی های غیرمتمرکز، ضرب (Mint) یک NFT، یا تعامل با قراردادهای هوشمند پیچیده باشد. هرچه عملیات مورد نظر پیچیده تر باشد، به گس بیشتری نیاز خواهد داشت.

مفهوم گس از دو بخش اصلی تشکیل شده است: «قیمت گس» (Gas Price) و «محدودیت گس» (Gas Limit). قیمت گس، بهای هر واحد گس را مشخص می کند و معمولاً بر حسب «گوی» (Gwei) اندازه گیری می شود (هر گوی برابر با یک میلیاردیم اتریوم است). این قیمت توسط کاربران تعیین می شود و ماینرها (یا اعتبارسنج ها در مدل Proof of Stake) تراکنش هایی را در اولویت قرار می دهند که قیمت گس بالاتری پیشنهاد داده باشند. از سوی دیگر، محدودیت گس، حداکثر مقدار گسی است که یک کاربر مایل است برای انجام تراکنش خود بپردازد. این دو فاکتور در کنار هم، کارمزد نهایی تراکنش را مشخص می کنند: کارمزد نهایی = قیمت گس × محدودیت گس.

اهمیت گس تنها به هزینه های مالی آن محدود نمی شود، بلکه نقش حیاتی در امنیت و پایداری شبکه اتریوم دارد. بدون گس، شبکه می توانست به راحتی توسط تراکنش های اسپم یا عملیات بی پایان مورد حمله قرار گیرد. گس با ایجاد یک مانع اقتصادی برای انجام عملیات، تضمین می کند که منابع محاسباتی شبکه به طور مؤثر و منصفانه توزیع شوند. از دیدگاه کاربران، درک این مفاهیم کلید اصلی برای مدیریت هزینه ها و بهینه سازی تجربه کاربری در شبکه اتریوم است. این دانش به آن ها کمک می کند تا در زمان های مناسب با قیمت های بهینه تراکنش انجام دهند و از صرف هزینه های اضافی جلوگیری کنند.

عوامل اصلی موثر بر افزایش و کاهش کارمزد اتریوم (Gas Fee)

همانطور که در بازار سنتی قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضا تغییر می کنند، در شبکه اتریوم نیز کارمزد گس تحت تأثیر عوامل مختلفی نوسان می کند. درک این عوامل برای هر کاربری که می خواهد بهینه ترین زمان کمترین کارمزد اتریوم را پیدا کند، ضروری است. این نوسانات، که گاهی اوقات سر به فلک می کشند و گاهی به طرز چشمگیری کاهش می یابند، می توانند تجربه کار با اتریوم را برای کاربران پرهزینه یا کاملاً مقرون به صرفه کنند. در ادامه به بررسی مهمترین این عوامل می پردازیم:

ترافیک و شلوغی شبکه

یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر کارمزد گس، میزان ترافیک و شلوغی شبکه است. شبکه اتریوم، مانند یک اتوبان شلوغ، ظرفیت محدودی برای پردازش همزمان تراکنش ها دارد. هنگامی که تعداد کاربران و تراکنش ها افزایش می یابد، تقاضا برای فضای بلاک ها نیز بالا می رود. در این شرایط، ماینرها (و اکنون اعتبارسنج ها) تراکنش هایی را در اولویت قرار می دهند که بالاترین قیمت گس را پیشنهاد داده باشند. این یک مکانیسم حراجی است؛ هر کس حاضر به پرداخت هزینه بیشتری باشد، تراکنش او زودتر تأیید می شود. نتیجه این رقابت، افزایش چشمگیر قیمت گس برای همه کاربران است. به همین دلیل، درک الگوهای ترافیکی و شناسایی ساعات خلوت شبکه برای دستیابی به زمان کمترین کارمزد اتریوم حیاتی است.

پیچیدگی تراکنش ها

نوع و پیچیدگی تراکنش نیز تأثیر مستقیمی بر میزان گس مصرفی دارد. یک انتقال ساده اتر از یک کیف پول به کیف پول دیگر، به مراتب گس کمتری نسبت به مبادله توکن ها در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) یا ضرب یک NFT نیاز دارد. دلیل آن این است که عملیات پیچیده تر، مانند تعامل با قراردادهای هوشمند، نیاز به محاسبات بیشتری در شبکه دارند. برای مثال، یک عملیات سواپ (Swap) در پروتکل های دیفای ممکن است شامل چندین مرحله داخلی باشد که هر کدام گس خاص خود را مصرف می کنند. بنابراین، پیش از انجام هر تراکنشی، کاربران باید از میزان تقریبی گس مورد نیاز برای آن عملیات آگاه باشند.

محبوبیت DApps و روند بازار

روندهای بازار و محبوبیت روزافزون برنامه های غیرمتمرکز (DApps) نیز نقش مهمی در نوسانات کارمزد گس ایفا می کنند. در دوره هایی که امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یا توکن های غیرمثلی (NFT) رونق می گیرند، فعالیت روی شبکه اتریوم به شدت افزایش می یابد. به عنوان مثال، در سال های اخیر، موج محبوبیت NFT ها باعث شد تا تعداد زیادی از کاربران به صورت همزمان اقدام به ضرب یا خرید NFT کنند که این امر به افزایش بی سابقه کارمزد گس منجر شد. رویدادهای خاص مانند عرضه های بزرگ NFT (Minting Events) یا شروع به کار پروتکل های جدید و محبوب نیز می توانند باعث ازدحام ناگهانی و افزایش نجومی کارمزدها شوند.

رویدادهای خاص شبکه

علاوه بر روندهای کلی بازار، رویدادهای یک باره و خاص نیز می توانند تأثیرات عظیمی بر کارمزد گس داشته باشند. برای مثال، ایردراپ های بزرگ (Airdrops) که در آن ها توکن های رایگان به تعداد زیادی از کاربران ارسال می شود، می تواند باعث هجوم کاربران برای دریافت یا جابه جایی این توکن ها شده و شبکه را به شدت شلوغ کند. راه اندازی پروژه های جدید، به روزرسانی های مهم در قراردادهای هوشمند، یا حتی اخبار تاثیرگذار در فضای کریپتو نیز می توانند به طور موقت ترافیک شبکه را بالا ببرند و در نتیجه قیمت گس را افزایش دهند. کاربران با تجربه می دانند که در زمان وقوع چنین رویدادهایی، بهتر است برای انجام تراکنش های غیرضروری دست نگه دارند تا از پرداخت کارمزدهای گزاف جلوگیری کنند.

بهترین زمان برای انجام تراکنش با کمترین کارمزد اتریوم چه زمانی است؟

یکی از هوشمندانه ترین روش ها برای کاهش هزینه های تراکنش در شبکه اتریوم، انجام آن ها در زمان هایی است که شبکه خلوت تر است. بسیاری از کاربران با تجربه دریافته اند که الگوهای ترافیکی شبکه اتریوم، به دلیل ماهیت جهانی کاربرانش، قابل پیش بینی هستند. در واقع، همانند ترافیک جاده ای در شهرهای بزرگ، ساعات اوج و ساعات خلوت در شبکه اتریوم نیز وجود دارد که شناسایی آن ها می تواند به شما در یافتن زمان کمترین کارمزد اتریوم کمک شایانی کند.

تحلیل الگوهای ترافیکی شبکه

تحقیقات و بررسی های مداوم نشان داده اند که شبکه اتریوم دارای الگوهای ترافیکی مشخصی است که تحت تأثیر ساعات کاری و بیداری قاره های مختلف قرار می گیرد. این الگوها به کاربران کمک می کند تا تخمین مناسبی از زمان های پر ترافیک و خلوت داشته باشند:

ساعات اوج شلوغی (Peak Hours)

شلوغ ترین ساعات شبکه اتریوم معمولاً زمانی است که بخش عمده ای از کاربران فعال در آمریکا و اروپا بیدار هستند و مشغول کار با پلتفرم ها و پروتکل های دیفای و NFT هستند. این دوره اغلب از حدود ساعت 13:00 تا 18:00 به وقت جهانی (UTC) آغاز می شود. اگر بخواهیم این زمان را به وقت تهران برگردانیم، می توان گفت که از حدود 16:30 عصر تا 21:30 شب، شبکه اتریوم با بیشترین ازدحام روبرو است. در این ساعات، بسیاری از تریدرها و سرمایه گذاران در بازارهای مالی سنتی نیز فعال هستند و ممکن است به موازات آن، فعالیت های خود را در حوزه ارزهای دیجیتال نیز انجام دهند. این هم زمانی ها به افزایش تقاضا برای فضای بلاک منجر شده و در نتیجه کارمزدها به اوج خود می رسند. انجام تراکنش های غیرضروری در این ساعات، می تواند هزینه های گزافی را به همراه داشته باشد.

ساعات خلوت (Off-Peak Hours)

در مقابل، خلوت ترین ساعات شبکه اتریوم زمانی است که اکثر کاربران در آمریکا و اروپا به پایان روز کاری خود رسیده اند و در حال استراحت هستند، در حالی که در آسیا هنوز ساعات اولیه صبح است. این بازه زمانی اغلب از حدود ساعت 21:00 تا 23:00 به وقت جهانی (UTC) آغاز شده و تا ساعات اولیه بامداد ادامه می یابد. به وقت تهران، این دوره تقریباً از 00:30 بامداد تا 02:30 بامداد (یعنی همان شب و نیمه های شب) اوج خلوتی شبکه اتریوم است. همچنین، آخر هفته ها، به خصوص شنبه و یکشنبه، معمولاً به دلیل کاهش فعالیت های تجاری و معامله گری، شبکه اتریوم خلوت تر است و فرصت مناسبی برای انجام تراکنش ها با کارمزد کمتر فراهم می کند. در این ساعات، رقابت برای فضای بلاک به شدت کاهش می یابد و کاربران می توانند تراکنش های خود را با کارمزد پایین تر و سرعت بیشتری به انجام برسانند. با برنامه ریزی هوشمندانه و تنظیم زمان تراکنش ها، می توان به طور قابل توجهی در هزینه ها صرفه جویی کرد.

بسیاری از کاربران با تجربه دریافته اند که بهترین زمان برای انجام تراکنش با کمترین کارمزد اتریوم، ساعات اولیه بامداد به وقت تهران و همچنین آخر هفته ها است؛ زمانی که ترافیک جهانی شبکه به حداقل می رسد و رقابت برای فضای بلاک کاهش می یابد.

با این حال، لازم به ذکر است که این زمان ها الگوهای عمومی هستند و ممکن است با رویدادهای خاص و غیرمنتظره مانند عرضه های بزرگ NFT، ایردراپ ها یا نوسانات شدید بازار، تغییر کنند. بنابراین، همواره توصیه می شود که علاوه بر رعایت این الگوها، از ابزارهای بررسی لحظه ای کارمزد نیز استفاده شود.

دوره زمانی	ساعت تقریبی به وقت UTC	ساعت تقریبی به وقت تهران	وضعیت شبکه
اوج شلوغی	13:00 تا 18:00 UTC	16:30 تا 21:30 (عصر و شب)	بسیار شلوغ، کارمزد بالا
ساعات خلوت	21:00 تا 23:00 UTC	00:30 تا 02:30 (بامداد)	نسبتاً خلوت، کارمزد کمتر
آخر هفته ها	تمام طول شنبه و یکشنبه	تمام طول شنبه و یکشنبه	معمولاً خلوت تر، کارمزد مناسب

ابزارهای آنلاین کاربردی برای بررسی لحظه ای کارمزد اتریوم (Gas Tracker)

همانطور که برای رانندگی در ترافیک شهر به نقشه راهنما یا اپلیکیشن های مسیریابی نیاز دارید، برای حرکت در پیچ و خم های شبکه اتریوم و یافتن زمان کمترین کارمزد اتریوم نیز به ابزارهای هوشمندی احتیاج دارید. این ابزارها که به «گس تراکر» (Gas Tracker) معروف هستند، اطلاعات لحظه ای و حیاتی در مورد وضعیت کارمزدها را در اختیار کاربران قرار می دهند. استفاده از این ابزارها نه تنها به شما کمک می کند تا بهترین زمان را برای انجام تراکنش های خود انتخاب کنید، بلکه این امکان را به شما می دهد که با تنظیم دقیق قیمت گس، هم در هزینه ها صرفه جویی کرده و هم از تأخیرهای ناخواسته جلوگیری کنید.

گس تراکرها پلتفرم هایی آنلاین هستند که با رصد بی وقفه بلاکچین اتریوم، میانگین قیمت گس را برای تراکنش های مختلف (سریع، استاندارد، کند) محاسبه و نمایش می دهند. این ابزارها داده ها را از تراکنش های در حال انتظار و تأیید شده جمع آوری کرده و بر اساس آن ها، تخمینی از قیمت گس مناسب برای سرعت های متفاوت ارائه می دهند. محبوب ترین گس تراکرهایی که کاربران می توانند از آن ها بهره مند شوند عبارتند از:

• Etherscan Gas Tracker: اتراسکن، به عنوان یکی از جامع ترین کاوشگرهای بلاکچین اتریوم، ابزار گس تراکر بسیار معتبری را نیز ارائه می دهد. این ابزار اطلاعات دقیقی از قیمت گس فعلی، میانگین زمان تأیید، و حتی پیش بینی قیمت گس در آینده نزدیک را ارائه می کند.
• GasNow (EthGasStation سابق): این پلتفرم نیز اطلاعات لحظه ای و قابل اعتمادی را در مورد قیمت گس ارائه می دهد. ویژگی برجسته آن، رابط کاربری ساده و واضحی است که به کاربران کمک می کند به سرعت قیمت های مورد نظر را پیدا کنند.
• Defi Llama Gas Tracker: این ابزار نه تنها قیمت گس را نمایش می دهد، بلکه داده های مربوط به هزینه گس در پروتکل های مختلف دیفای و شبکه های لایه دوم را نیز در بر می گیرد، که برای کاربران فعال در حوزه دیفای بسیار کاربردی است.
• Ultrasound.money: این پلتفرم با تمرکز بر شفافیت و داده های On-chain، اطلاعات جامعی از مصرف گس در شبکه اتریوم، سوزاندن اتر (Burn) و تأثیر EIP-1559 را ارائه می دهد. بخش گس تراکر آن نیز بسیار دقیق است.

هنگام استفاده از این ابزارها، شما معمولاً سه گزینه اصلی برای سرعت تراکنش مشاهده خواهید کرد: «سریع» (Fast)، «استاندارد» (Standard) و «کند» (Slow). انتخاب هر یک از این گزینه ها، قیمت گس متفاوتی را پیشنهاد می دهد:

• Fast: بالاترین قیمت گس را پیشنهاد می دهد تا تراکنش شما در کوتاه ترین زمان ممکن (معمولاً چند ثانیه) تأیید شود. این گزینه برای تراکنش های حساس به زمان، مانند ترید یا مینت کردن NFT در زمان عرضه، مناسب است.
• Standard: قیمت گس متوسطی را ارائه می کند که توازنی بین سرعت و هزینه ایجاد می کند. تراکنش شما در عرض چند دقیقه تأیید خواهد شد.
• Slow: پایین ترین قیمت گس را پیشنهاد می دهد و ممکن است تأیید تراکنش شما ساعت ها به طول بینجامد. این گزینه برای تراکنش هایی که فوریت ندارند، مانند ارسال دارایی به کیف پول های سرد، مناسب است.

نحوه تفسیر اطلاعات این ابزارها ساده است: با مشاهده قیمت های پیشنهادی و مقایسه آن ها با میانگین های تاریخی، می توانید تصمیم بگیرید که آیا زمان مناسبی برای انجام تراکنش با قیمت مورد نظر شما است یا خیر. به عنوان مثال، اگر قیمت گس در حالت استاندارد، به شدت بالاتر از میانگین معمول (مثلاً بالای 30-40 گوی) باشد، شاید بهتر باشد منتظر ساعات خلوت تر بمانید. استفاده مداوم از این ابزارها، به شما کمک می کند تا به یک کاربر هوشمندتر و اقتصادی تر در شبکه اتریوم تبدیل شوید.

راهکارهای پیشرفته و جایگزین برای کاهش کارمزد اتریوم

شناسایی زمان کمترین کارمزد اتریوم تنها یک بخش از معادله کاهش هزینه هاست. با پیچیده تر شدن شبکه و افزایش فعالیت ها، راهکارهای پیشرفته تری نیز برای کاربران ظهور کرده اند که می توانند به طور چشمگیری در هزینه های گس صرفه جویی کنند. این راهکارها، که برخی از آن ها حاصل تکامل خود شبکه اتریوم و برخی دیگر راه حل های نوآورانه جامعه توسعه دهندگان هستند، افق های جدیدی را برای کاربران به منظور بهینه سازی تجربه شان در دنیای بلاکچین گشوده اند. آشنایی با این روش ها، به کاربران این امکان را می دهد تا فراتر از صرفاً انتظار برای ساعات خلوت، فعالانه هزینه های خود را مدیریت کنند.

الف) استفاده از توکن های Chi Gas (چی گس)

توکن های چی گس (Chi Gas Token) که بر اساس استاندارد ERC-20 ساخته شده اند، به عنوان یک سازوکار برای بازپرداخت بخشی از گس مصرفی عمل می کنند. ایده اصلی این توکن ها بر مبنای بازپرداخت گس (Gas Refund) در قراردادهای هوشمند اتریوم بود. این توکن ها به کاربران اجازه می دادند تا آن ها را زمانی که کارمزد شبکه پایین بود خریداری کنند و سپس در زمان هایی که کارمزدها بالا می رفت، از آن ها برای کاهش هزینه های تراکنش خود بهره ببرند. هر توکن چی که سوزانده می شد، می توانست مقداری از گس مصرفی را بازگرداند. اما با معرفی به روزرسانی EIP-1559 در شبکه اتریوم که مکانیزم کارمزد را تغییر داد و بخشی از گس را می سوزاند، کاربرد توکن های چی گس کاهش یافت. با این حال، هنوز در برخی شرایط و برای تراکنش های خاص، می توان از آن ها برای بهینه سازی هزینه ها استفاده کرد، اما تأثیرگذاری آن ها به اندازه گذشته نیست. کاربران می توانند این توکن ها را مانند سایر ارزهای دیجیتال از صرافی های خاص خریداری کنند.

ب) مهاجرت به راهکارهای لایه دوم (Layer 2 Solutions)

راهکارهای لایه دوم (Layer 2 Solutions) به عنوان مهم ترین و مؤثرترین پاسخ به چالش مقیاس پذیری و کارمزدهای بالای اتریوم ظهور کرده اند. این راه حل ها با پردازش تراکنش ها در خارج از زنجیره اصلی اتریوم (Off-chain) و سپس نهایی کردن آن ها به صورت دسته ای روی زنجیره اصلی، به طور چشمگیری سرعت را افزایش و کارمزدها را کاهش می دهند. مفهوم کلی لایه دوم، ساختار جدیدی را بر روی لایه اول (زنجیره اصلی اتریوم) ایجاد می کند تا بدون به خطر انداختن امنیت و تمرکززدایی اتریوم، حجم بیشتری از تراکنش ها را مدیریت کند. انواع اصلی لایه دوم عبارتند از:

• Optimistic Rollups: مانند آربیتروم (Arbitrum) و آپتیمیسم (Optimism). این راه حل ها فرض می کنند که تراکنش ها به صورت پیش فرض معتبر هستند و تنها در صورت کشف تقلب، فرآیند تأیید را انجام می دهند. این رویکرد به سرعت بالا کمک می کند، اما زمان برداشت طولانی تری (معمولاً 7 روز) دارند.
• ZK-Rollups: مانند zkSync و StarkNet. این راه حل ها از اثبات های رمزنگاری پیچیده برای تأیید اعتبار تراکنش ها استفاده می کنند. اگرچه پیاده سازی آن ها پیچیده تر است، اما امنیت بسیار بالا و زمان برداشت فوری را ارائه می دهند.

نمونه هایی از پلتفرم های محبوب لایه دوم عبارتند از:

• Arbitrum: یک آپتیمیستیک رول آپ که به خاطر تجربه کاربری روان و اکوسیستم روبه رشدش شناخته شده است.
• Optimism: یکی دیگر از آپتیمیستیک رول آپ های محبوب با هدف ایجاد یک تجربه مقیاس پذیر برای اتریوم.
• zkSync: یک ZK-Rollup که بر روی ارائه کارمزدهای بسیار پایین و سرعت بالا تمرکز دارد.
• Polygon (Matic): اگرچه Polygon به عنوان یک زنجیره جانبی (Sidechain) شناخته می شود، اما به دلیل سازگاری بالا با EVM و کارمزدهای پایین، اغلب در کنار راه حل های لایه دوم برای مقیاس پذیری اتریوم مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایای استفاده از راه حل های لایه دوم شامل سرعت بسیار بالاتر در تأیید تراکنش ها، کارمزد بسیار کمتر (گاهی اوقات نزدیک به صفر)، و تجربه کاربری روان تر است. کاربران می توانند دارایی های خود را از لایه یک به لایه دوم منتقل کرده و عملیات خود را با هزینه های ناچیز انجام دهند. البته محدودیت هایی نیز وجود دارد، از جمله زمان برداشت طولانی تر برای برخی رول آپ ها و نیاز به جابه جایی نقدینگی بین لایه ها، اما با توجه به پیشرفت های روزافزون، لایه دوم ها بدون شک آینده مقیاس پذیری اتریوم هستند.

ج) انجام تراکنش های تجمیعی (Batch Transactions)

برای کاربرانی که نیاز به ارسال توکن به چندین آدرس یا انجام چندین عملیات مشابه دارند، امکان انجام «تراکنش های تجمیعی» (Batch Transactions) می تواند به صرفه جویی در گس کمک کند. این روش به جای ارسال چندین تراکنش جداگانه، همه آن ها را در یک تراکنش بزرگتر بسته بندی می کند. قراردادهای هوشمندی وجود دارند که امکان ارسال چندین توکن ERC-20 به صورت یکجا، یا انجام چندین فراخوانی تابع (function call) را در یک تراکنش فراهم می کنند. با این کار، هزینه های ثابت هر تراکنش (مانند Gas Limit پایه برای هر تراکنش) تنها یک بار پرداخت می شود و کاربران می توانند در مجموع، گس کمتری بپردازند. این راهکار به ویژه برای پروتکل ها یا DAppهایی که امکان چنین عملیاتی را فراهم می کنند، بسیار کارآمد است.

د) استفاده از کیف پول های هوشمند یا DAppهای بهینه ساز گس

با افزایش آگاهی از اهمیت بهینه سازی گس، برخی از کیف پول های ارز دیجیتال و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) شروع به ارائه ویژگی های هوشمند برای کاهش هزینه ها کرده اند. کیف پول های هوشمند ممکن است دارای الگوریتم هایی باشند که به طور خودکار بهترین Gas Price را در لحظه برای کاربر پیشنهاد دهند، یا حتی گزینه هایی برای تراکنش های شرطی (Conditional Transactions) ارائه دهند که تنها زمانی اجرا می شوند که Gas Price به یک آستانه خاص کاهش یابد. برخی DAppها نیز با بهینه سازی کدهای قرارداد هوشمند خود، میزان گس مصرفی برای عملیات های رایج را به حداقل می رسانند. استفاده از این ابزارها می تواند بدون نیاز به دانش فنی عمیق، به کاربران در مدیریت هوشمندانه تر هزینه هایشان کمک کند.

آینده کارمزد اتریوم با Ethereum 2.0 (Proof of Stake و Sharding)

دنیای ارزهای دیجیتال همواره در حال تحول است و شبکه اتریوم نیز از این قاعده مستثنی نیست. پروژه اتریوم 2.0، که اکنون با نام های جدیدی مانند Serenity و آپدیت های مهم آن همچون The Merge شناخته می شود، نشان دهنده چشم انداز بلندمدت اتریوم برای حل چالش های مقیاس پذیری و کارمزد است. این تحولات نه تنها به دنبال کاهش هزینه ها هستند، بلکه هدفشان تبدیل اتریوم به یک بلاکچین قدرتمندتر و پایدارتر برای نسل آینده اینترنت غیرمتمرکز است.

تاثیر The Merge بر مصرف انرژی و آمادگی برای مقیاس پذیری

یکی از مهمترین مراحل در نقشه راه اتریوم، The Merge بود که در سپتامبر 2022 با موفقیت انجام شد. در این مرحله، اتریوم از الگوریتم اثبات کار (Proof of Work – PoW) به اثبات سهام (Proof of Stake – PoS) مهاجرت کرد. این تغییر عظیم، مصرف انرژی شبکه اتریوم را تا بیش از 99% کاهش داد که یک دستاورد بزرگ در راستای پایداری زیست محیطی است. اما نکته مهمی که بسیاری از کاربران باید بدانند، این است که The Merge به تنهایی باعث کاهش مستقیم کارمزد تراکنش ها نشد. هدف اصلی آن، کاهش مصرف انرژی، افزایش امنیت شبکه و آماده سازی زیرساخت برای به روزرسانی های مقیاس پذیری آینده، به ویژه شاردینگ (Sharding) بود. در واقع، این مرحله اساسی، زیربنایی برای تحولات بعدی فراهم کرد تا اتریوم بتواند در آینده ظرفیت تراکنش های بسیار بیشتری را پردازش کند.

چگونه Sharding و سایر به روزرسانی های آینده به کاهش دائمی و قابل توجه کارمزدها کمک خواهند کرد؟

کاهش دائمی و قابل توجه کارمزدها عمدتاً از طریق پیاده سازی شاردینگ و سایر به روزرسانی های مقیاس پذیری در آینده محقق خواهد شد. شاردینگ، فرآیندی است که در آن بلاکچین اتریوم به چندین زنجیره کوچکتر و موازی (به نام شارد) تقسیم می شود. هر شارد قادر به پردازش تراکنش ها و قراردادهای هوشمند به صورت مستقل است. این تقسیم کار، به طور چشمگیری ظرفیت پردازش شبکه را افزایش می دهد؛ به عبارت دیگر، اتریوم دیگر یک اتوبان دو بانده نیست، بلکه به یک شبکه با چندین اتوبان موازی تبدیل می شود که می تواند ترافیک بسیار بیشتری را مدیریت کند.

با افزایش ظرفیت شبکه از طریق شاردینگ، رقابت برای فضای بلاک کاهش می یابد و در نتیجه، قیمت گس نیز به طور طبیعی پایین می آید. علاوه بر شاردینگ، به روزرسانی های دیگری نیز در نقشه راه اتریوم وجود دارند که به کاهش کارمزدها کمک می کنند، از جمله:

• Proto-Danksharding (EIP-4844): این به روزرسانی که قبلاً پیاده سازی شده، یک نوع جدید از تراکنش ها به نام Blob را معرفی کرده است. Blobها فضایی برای داده های بزرگ فراهم می کنند که شبکه های لایه دوم می توانند از آن ها برای ذخیره داده های تراکنش های خود استفاده کنند. این امر به طور خاص برای رول آپ های لایه دوم کارمزدها را به شدت کاهش می دهد، زیرا آن ها دیگر نیازی به ذخیره تمام داده ها به صورت پرهزینه در calldata (داده های فراخوانی قرارداد) لایه یک ندارند.
• The Surge, The Scourge, The Verge, The Purge, The Splurge: این ها مراحل بعدی در نقشه راه اتریوم هستند که هر کدام بر جنبه های مختلفی از جمله مقیاس پذیری، تمرکززدایی، مقاومت در برابر سانسور و بهینه سازی شبکه تمرکز دارند. تمامی این به روزرسانی ها به صورت مجموعی به بهبود عملکرد شبکه و کاهش هزینه های عملیاتی کمک خواهند کرد.

چشم انداز بلندمدت برای شبکه اتریوم، تبدیل شدن به یک بلاکچین مقیاس پذیر، کارآمد و مقرون به صرفه است که بتواند میلیاردها کاربر را پشتیبانی کند. اگرچه ممکن است این فرآیند زمان بر باشد، اما با هر مرحله از به روزرسانی ها، اتریوم گام های بلندی در جهت کاهش دائمی کارمزدها و ارائه یک تجربه کاربری بی نظیر برمی دارد. برای کاربران، این بدان معناست که آینده روشن تری در پیش است؛ آینده ای که در آن دسترسی به برنامه های غیرمتمرکز با هزینه های منطقی تری امکان پذیر خواهد بود.

نتیجه گیری

در این مقاله، تلاش شد تا به طور جامع به موضوع مهم زمان کمترین کارمزد اتریوم پرداخته شود. در طول این مسیر، با مکانیزم پیچیده گس، عوامل مؤثر بر نوسانات آن و روش های عملی برای کاهش هزینه های تراکنش آشنا شدیم. از کشف الگوهای ترافیکی شبکه و شناسایی ساعات خلوت تا استفاده از ابزارهای لحظه ای گس تراکر، هر گامی که برمی داریم، می تواند به صرفه جویی قابل توجهی در هزینه هایمان منجر شود. همچنین، با بررسی راهکارهای پیشرفته مانند استفاده از توکن های Chi Gas و به ویژه مهاجرت به شبکه های لایه دوم (Layer 2 Solutions) مانند آربیتروم و آپتیمیسم، دریافتیم که چگونه می توان فراتر از راهکارهای ساده، به سمت راه حل های پایدارتر و مقیاس پذیرتر حرکت کرد. نگاهی به آینده اتریوم با به روزرسانی های مهمی چون The Merge و Sharding نیز نشان داد که این شبکه در مسیر تبدیل شدن به یک پلتفرم با کارمزدهای کمتر و کارایی بالاتر قرار دارد.

با آگاهی از این اطلاعات و بهره گیری از ابزارهای مناسب، کاربران اتریوم می توانند کنترل بیشتری بر هزینه های خود داشته باشند و از تجربه ای اقتصادی تر و کارآمدتر در این شبکه بهره مند شوند. تصمیم گیری هوشمندانه در مورد زمان انجام تراکنش ها و انتخاب پلتفرم های مناسب، کلید استفاده بهینه از قدرت بلاکچین اتریوم است. این دانش نه تنها جیب شما را در امان نگه می دارد، بلکه به شما کمک می کند تا به عنوان یک کاربر آگاه و فعال، به اکوسیستم در حال رشد اتریوم کمک کنید. امیدواریم با اطلاعات ارائه شده در این مقاله، بتوانید گام های موثری در جهت بهینه سازی هزینه های خود در شبکه اتریوم بردارید و از سفری بی دغدغه در این دنیای پر از فرصت لذت ببرید.

سوالات متداول

آیا همیشه در ساعات خلوت، کارمزد اتریوم کمتر است؟

به طور کلی، بله. ساعات خلوت شبکه (مانند اواخر شب به وقت تهران و آخر هفته ها) معمولاً کارمزد کمتری دارند زیرا رقابت برای فضای بلاک کاهش می یابد. با این حال، رویدادهای غیرمنتظره مانند ایردراپ های بزرگ یا عرضه های داغ NFT می توانند حتی در ساعات خلوت نیز باعث افزایش موقت کارمزدها شوند. بنابراین، توصیه می شود همواره از ابزارهای گس تراکر برای بررسی لحظه ای وضعیت استفاده کنید.

آیا اتریوم 2.0 کارمزد تراکنش ها را صفر می کند؟

خیر، اتریوم 2.0 (که اکنون با نام های مختلفی شناخته می شود و The Merge اولین گام مهم آن بود) کارمزد تراکنش ها را صفر نمی کند. The Merge، اتریوم را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر داد تا مصرف انرژی را کاهش دهد و امنیت را افزایش دهد. کاهش چشمگیر کارمزدها عمدتاً از طریق به روزرسانی های آینده مانند شاردینگ (Sharding) و بهبودهای لایه دوم (مانند Proto-Danksharding) محقق خواهد شد که ظرفیت پردازش شبکه را به شدت افزایش می دهند.

آیا برای انتقال هر توکنی در شبکه اتریوم باید گس پرداخت کرد؟

بله، برای انجام هرگونه تراکنش یا عملیاتی که در بستر شبکه اتریوم انجام می شود، از جمله انتقال توکن های ERC-20، تعامل با قراردادهای هوشمند، مینت کردن NFT و غیره، باید گس پرداخت شود. گس به عنوان هزینه ای برای استفاده از منابع محاسباتی شبکه و تضمین امنیت آن عمل می کند.

تفاوت Gas Limit و Gas Price چیست؟

Gas Limit (محدودیت گس) حداکثر مقدار گسی است که شما حاضرید برای انجام یک تراکنش بپردازید. این مقدار بستگی به پیچیدگی عملیات دارد. اگر Gas Limit کمتر از گس مورد نیاز عملیات باشد، تراکنش ناموفق خواهد بود. Gas Price (قیمت گس) هزینه ای است که شما برای هر واحد گس پرداخت می کنید و بر حسب Gwei (یک میلیاردیم اتر) اندازه گیری می شود. این قیمت بر سرعت تأیید تراکنش شما تأثیر می گذارد؛ هرچه قیمت گس بالاتر باشد، ماینرها (و اعتبارسنج ها) تراکنش شما را سریع تر پردازش می کنند. کارمزد نهایی تراکنش از ضرب Gas Limit در Gas Price به دست می آید.

چگونه می توانم Gas Price را به صورت دستی تنظیم کنم؟

اکثر کیف پول های اتریوم (مانند MetaMask) به کاربران امکان می دهند تا Gas Price را به صورت دستی تنظیم کنند. هنگام ارسال تراکنش، معمولاً گزینه ای برای ویرایش یا تنظیمات پیشرفته (Advanced Options) وجود دارد که در آن می توانید Gas Price (بر حسب Gwei) و گاهی Gas Limit را تغییر دهید. با تنظیم Gas Price کمتر، ممکن است تراکنش شما با تأخیر بیشتری تأیید شود یا حتی در زمان شلوغی شبکه در صف بماند؛ بنابراین، باید با احتیاط و با توجه به وضعیت لحظه ای شبکه (با استفاده از گس تراکرها) این کار را انجام دهید.