درآمد میلیون دلاری شبکه های ماهواره ای از سینمای ایران! چرا و چگونه؟!

اینکه پرفروش ترین فیلم های یک سال اخیر سینمای ایران، همگی، کارزارهای تبلیغاتی خود را خارج از تلویزیون و به خصوص در شبکه های ماهواره ای دنبال کرده اند، نکاتی نگران کننده و حتی ناامیدکننده را به ذهن می آورد که موارد متعددی را از حیف ومیل و خروج ارز و البته از همه مهم تر کاهش مرجعیت رسانه ای تلویزیون شامل می شود.

به گزارش دکتر نانو، به نقل از روزنامه شهروند، یکی از نقاط قوت مدیریت سینمای ایران در این چند وقت اخیر فروش هزار یا به روایتی دقیق تر هزار و 200میلیارد تومانی سینمای ایران در نزدیک به یک سال اخیر عنوان شده است. دستاوردی رکوردشکن و نویدبخش که البته با توجه به حقایقی که در ارتباط با این آمار رسانه ای شده، سوالات و تردیدهایی را نیز در فضای سینمای ایران به وجود آورده است، به خصوص از این نظر که این دستاورد آماری متعلق به تمامیت سینمای ایران در اکران یک سال اخیر نبوده و تنها و تنها به درصدی از فیلم های روی پرده تعلق دارد. بگذارید اینگونه بگوییم که از مجموع فروش هزار و 200میلیارد تومانی سینمای ایران در سال گذشته بیش از یک میلیارد تومان مربوط به هفت فیلم «فسیل»، «هتل»، «تمساح خونی»، «هاوایی»، «شهر هرت»، «ویلای ساحلی» و «بچه زرنگ» بوده و در نقطه مقابل نیز نزدیک به 60 فیلم دیگری که روی پرده آمده اند، روی هم کمتر از 200میلیارد تومان فروخته اند، یعنی پرفروش ترین فیلم های یک سال اخیر سینمای ایران -البته اگر «بچه زرنگ» را از فهرست خارج کنیم- 6 فیلم کمدی هستند. فیلم هایی که البته در نگاهی دقیق تر، علاوه بر کمدی بودن از یک نظر دیگر نیز با هم مشابهت و پیوند دارند: تبلیغات خارج از تلویزیون، به خصوص در شبکه های ماهواره ای!

این مطلب با نگاه به این وجه از پیوند 6 فیلم پرفروش سینمای ایران در یک سال گذشته به رشته تحریر درآمده است.

اینکه پرفروش ترین فیلم های یک سال اخیر سینمای ایران، همگی، کارزارهای تبلیغاتی خود را خارج از تلویزیون و به خصوص در شبکه های ماهواره ای دنبال کرده اند، نکاتی نگران کننده و حتی ناامیدکننده را به ذهن می آورد که موارد متعددی را از حیف ومیل و خروج ارز و البته از همه مهم تر کاهش مرجعیت رسانه ای تلویزیون شامل می شود.
در واقع این واقعیت که تمام 6 فیلم پرفروش سال گذشته، فیلم هایی هستند که تبلیغات شان از شبکه های ماهواره ای پخش شده؛ چه از نظر آماری و چه از منظر شرایطی که منجر به این وضع شده و البته پیامدهایی که این اتفاق می تواند به دنبال داشته باشد، به نحو طعنه آمیزی آزاردهنده و البته در عین حال، آموزنده است و نشان می دهد که سیاست های نسنجیده شماری از مدیران میانی فرهنگ چگونه می تواند سیاست های عمومی فرهنگ کشور را دچار اختلال و خدشه کند.

آمار و ارقام ترسناک
داده هایی که درباره تبلیغات فیلم های سینمایی ایرانی در شبکه های ماهواره ای منتشر شده، عجیب و ترسناک هستند:
سال گذشته کارگردان فیلم «فصل ماهی سفید» گفته بود که «رسانه های خارجی هفته ای 5 تا 15هزار دلار برای تبلیغ فیلم های ایرانی می گیرند.» این فیلمساز البته بلافاصله یکی از فیلم های روی پرده را مثال زده بود که مبلغ گزافی -حدود 250هزار دلار- داده و تمام باکس تبلیغات آن شبکه های ماهواره ای را برای فیلمش گرفته، تا با تبلیغ تمام وقت، هم فروش بالای فیلمش را تضمین کند و هم اینکه فرصت تبلیغ برای فیلم های رقیب باقی نگذارد.
داده های ترسناک در این زمینه ادامه دارند: «چندی پیش یک خبرگزاری نوشته بود که سال گذشته سینمای ایران بیش از صدمیلیارد تومان تنها به یکی از شبکه های ماهواره ای تبلیغ بگیر داده، به این معنا که تنها برای امری غیرضروری مانند تبلیغ فیلم که در شرایط درست در داخل کشور باکیفیت تر و بهتر هم می تواند انجام گیرد، رقمی تقریبا معادل یک ونیم میلیون دلار ارز از کشور خارج شده است.

یک حساب وکتاب ساده
سال گذشته یکی از روزنامه ها از قول یکی از مدیران بازاریابی شبکه های ماهواره ای نقل کرده بود که «برای پخش تیزر یک ماهه فیلم ها که شامل 240 نوبت طی 30 روز می شود، مبلغ 10هزار دلار دریافت می شود. برای پکیج 540 نوبت پخش یک دقیقه ای برای تبلیغ آثار هم صاحبان آثار باید بین 60 تا 80هزار دلار کنار بگذارند.»
حالا در شرایطی که سال گذشته بالای 10 فیلم تنها در شبکه جم تبلیغ داشتند -آن هم نه یک بار و 10 بار، بلکه به طرز مشمیزکننده ای بیشتر از هزار بار- و این وضع همین حالا هم برای فیلم های «تمساح خونی»، «بی بدن» و «سال گربه» ادامه دارد؛ با یک حساب سرانگشتی می توان متوجه شد که سینمای ایران تنها در یک سال گذشته برای تبلیغات فیلم ها چقدر هزینه کرده است!

آغاز ماجرا
اما اینکه چه شد که تبلیغات آثار سینمایی سر از شبکه های ماهواره ای درآورد، باید به روزهایی برگشت که تلویزیون که زمانی به محصولات فرهنگی روی خوش نشان می داد و به تریبونی برای بهتر دیده شدن آثار سینمایی تبدیل شده بود، تغییر رویه داد و شروع کرد به مقاومت مقابل پخش تبلیغات سینمایی و انداختن انواع و اقسام سنگ های مختلف پیش پای محصولات سینمایی که از این میان می توان از سختگیری های فراوان تا ممیزی های مستقل سازمان صداوسیما فراتر از آنچه وزارت ارشاد مصوب کرده، اشاره کرد.

این موارد که نارضایتی های بسیاری را موجب شدند، کم کم کنداکتور تلویزیون را خالی از تبلیغات محصولات سینمایی کردند و در ادامه نیز با قواعد و مقرراتی جدید از قبیل لزوم انجام ممیزی هایی عجیب و جدید صاحبان آثار را به سمت شبکه های ماهواره ای کوچ دادند.
چندی پیش سعید خانی، پخش کننده سینما و تهیه کننده آثاری مانند «من»، «دوزیست»، «حرفه ای» و «سال گربه» در این زمینه گفته بود که «مشکل اینجاست که شماری از مدیران تلویزیون درک درستی از محصول فرهنگی ندارند و در نتیجه نمی توانند ارتباط خوبی با سینما برقرار کنند. همه ما در یک کشور زندگی می کنیم و این طبیعی است که حق داشته باشیم سینما به تلویزیون کمک کند. اما متاسفانه چنین نگاهی در سازمان صداوسیما وجود ندارد و چنین می شود که حتی فیلمی مانند «دسته دختران» هم که یک فیلم ارزشی و دفاع مقدسی و در راستای سیاست های تلویزیون است، از تیزر بی بهره می ماند. اتفاقی که البته یک زمانی کاملا برعکس بود، ولی حالا دیگر آن نگاه کلان در مدیران تلویزیون وجود ندارد.»
 
چرا تلویزیون نه؟!
اما در شرایطی که تقریبا تک تک صاحبان فیلم ها به لزوم جلوگیری از خروج ارز از کشور واقفند و در عین حال، به تازگی نیز از موضع گیری شدید دولت و به خصوص عباس محمدیان، مدیرکل دفتر تبلیغات ارشاد، مبنی بر لزوم مقابله با پدیده خروج ارز و سرمایه از کشور و البته برخورد با فیلم های تبلیغ شده در ماهواره آگاهی یافته اند؛ پس چرا فیلمسازان و صاحبان فیلم ها چنین تصمیمی می گیرند و تبلیغ فیلم شان را به ماهواره ها می دهند؟
شماری از سینماگران به تازگی در پاسخ به این پرسش، از کاهش ضریب نفوذ تلویزیون و کاهش شمار مخاطبان این رسانه به عنوان یکی از دلایل این امر نام برده اند. این همان چیزی است که چندی پیش رییس مرکز تحقیقات صداوسیما هم گفته بود که دیگر نمی توانیم انتظار مخاطبان 80 و 90درصدی داشته باشیم.
نکته دیگری که در این میان وجود دارد، عدم صرفه مالی تبلیغات در تلویزیون است. به گزارش ایدنا، رسانه جامع تبلیغات تجاری ایران، تا قبل از ریاست پیمان جبلی، صداوسیما بین 400 تا 800 تیزر تبلیغاتی را به فیلم های سینمایی اختصاص می داد که نوعی یارانه به کالاهای فرهنگی بود، اما در دوره جدید صداوسیما این معادله برعکس شده و تنها 10 تا 15 تیزر تبلیغاتی به فیلم ها اختصاص داده می شود و سازندگان باید هزینه تبلیغات بیشتر را پرداخت کنند.
امیرحسین علم الهدی، یکی از مدیران فرهنگی دولت های گذشته و کارشناس اقتصاد سینما، با اشاره به اینکه «دلیل رجوع صاحبان آثار سینمایی به تبلیغات ماهواره ای کاهش ضریب نفوذ تلویزیون است که البته این هم تنها در مورد 40درصد از سینمای ایران صدق می کند و روی 60درصد باقی فیلم ها تاثیر چندانی ندارد»، می گوید: «علاوه بر این، تبلیغات در تلویزیون بر اساس اعداد و ارقام صرف مالی چندانی برای سازندگان آثار ندارد، بنابراین آنها ترجیح می دهند تبلیغ کارشان را با هزینه ای کمتر انجام دهند. البته در حال حاضر عدد دقیقی از میزان پول دریافتی تلویزیون بابت پخش تیزر ندارم، اما آخرین رقمی که در ذهنم هست، این استدلال را به من می دهد که تبلیغ فیلم در تلویزیون شاید به صرفه نباشد.»

حرف آخر
نتیجه این تصمیم مقرون به صرفه نبودن تبلیغات در تلویزیون برای فیلم های سینمای ایران و کوچ تبلیغات سینمایی به ماهواره هاست که همان طور که گفته شد باعث خروج یک ونیم میلیون دلار ارز شده و این پرسش را در شماری از خبرگزاری ها به وجود آورده است که «با ادامه این روند، آیا غیر از این است که سود رکوردشکنی های سینمای ایران بیش از اینکه به نفع سینما یا حتی تلویزیون ایران تمام شود، به جیب یکسری ماهواره ها ریخته می شود؟»
واقعا آیا رواست که سرمایه های کشور اینگونه از کشور خارج شود؟ آیا نباید کاری کرد و به خصوص نهادهای نظارتی نباید تلویزیون را وادار کنند در این راستا گامی بردارد؟!

پایان خبر دکتر نانو