مراسم عید چینی ها و شباهت های آن به نوروز

آخرین به روز رسانی: 07/03/1404

خواندن این مطلب 11 دقیقه زمان میبرد

فرا رسیدن بهار نویدبخش زندگی دوباره و فرصتی برای جشن و شادمانی است. در فرهنگ های گوناگون این تحول طبیعت با آیین ها و رسوم ویژه ای گرامی داشته می شود. در این میان عید بهار چینی ها و نوروز باستانی ایرانیان دو جشنی هستند که با وجود تفاوت های ظاهری در عمق خود پیام های مشترکی از امید نوآوری و همبستگی را به همراه دارند. هر دو جشن نه تنها یک رویداد فرهنگی بلکه نمادی از هویت و تاریخ غنی این دو ملت بزرگ هستند. این مقاله به بررسی عمیق تر این دو آیین و وجوه تشابه آن ها می پردازد.

مراسم عید چینی ها و شباهت های آن به نوروز

تاریخچه بهار چینی ها

تاریخچه عید بهار که به عنوان سال نوی چینی نیز شناخته می شود به هزاران سال قبل باز می گردد و ریشه در افسانه ها و باورهای باستانی دارد. یکی از مشهورترین این افسانه ها داستان هیولایی به نام «نیان» است که در آغاز هر سال به روستاها حمله می کرد و مردم را به وحشت می انداخت. بر اساس این افسانه مردم دریافتند که نیان از رنگ قرمز نور و صداهای بلند می ترسد. به همین دلیل در آستانه سال نو با روشن کردن آتش استفاده از ترقه و آتش بازی و آویختن تزئینات قرمز رنگ به استقبال سال نو می رفتند و هیولا را دور می کردند. این سنت ها به تدریج تکامل یافتند و به مراسمی که امروزه به عنوان عید بهار شناخته می شود تبدیل شدند. عید بهار نه تنها یک جشن برای آغاز سال نو است بلکه فرصتی برای گردهمایی خانواده ها تجدید دیدار با دوستان و عزیزان و گرامیداشت نیاکان نیز به شمار می رود. این جشن با آداب و رسوم خاص خود نقش مهمی در حفظ و انتقال فرهنگ و ارزش های چینی ایفا می کند.

زمان بهار مردم چین

زمان برگزاری عید بهار یا سال نوی چینی بر اساس تقویم قمری-خورشیدی چینی تعیین می شود و معمولاً بین ۲۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه (اواخر دی ماه تا اوایل اسفند ماه) قرار می گیرد. از آنجایی که تقویم چینی بر اساس چرخه های ماه و خورشید تنظیم می شود تاریخ دقیق عید بهار در هر سال متفاوت است. این جشن معمولاً به مدت ۱۵ روز ادامه دارد و با جشن فانوس به پایان می رسد. هر روز از این ۱۵ روز دارای اهمیت و آداب و رسوم خاص خود است. به عنوان مثال روز اول سال نو معمولاً به دیدار خانواده و دوستان اختصاص دارد در حالی که روزهای دیگر ممکن است به بازدید از معابد شرکت در جشنواره ها یا انجام فعالیت های سنتی دیگر اختصاص یابد. این بازه زمانی طولانی فرصت کافی را برای مردم فراهم می کند تا از تعطیلات لذت ببرند و با انرژی و امیدواری به استقبال سال نو بروند.

آشنایی با تقویم قمری-خورشیدی چینی

تقویم قمری-خورشیدی چینی که به آن تقویم کشاورزی نیز گفته می شود یک سیستم پیچیده برای اندازه گیری زمان است که بر اساس حرکات ماه و خورشید تنظیم شده است. این تقویم نه تنها برای تعیین تاریخ جشن ها و رویدادهای سنتی بلکه برای کشاورزی و سایر فعالیت های روزمره نیز اهمیت دارد. هر سال در این تقویم با یک حیوان از چرخه ۱۲ حیوانی (موش گاو ببر خرگوش اژدها مار اسب گوسفند میمون خروس سگ و خوک) و یک عنصر از چرخه پنج عنصری (چوب آتش خاک فلز و آب) مرتبط است. ترکیب این دو چرخه یک دوره ۶۰ ساله را تشکیل می دهد که در فرهنگ چینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تقویم قمری-خورشیدی چینی با قدمت هزاران ساله نشان دهنده دانش و دقت بالای نیاکان چینی در زمینه نجوم و ریاضیات است.

بهار چینی بهاری قرمز رنگ برای شروع سالی نو

رنگ قرمز در فرهنگ چین نماد خوش شانسی شادی ثروت و موفقیت است. به همین دلیل در طول عید بهار رنگ قرمز در همه جا دیده می شود: از تزئینات خانه ها و خیابان ها گرفته تا لباس ها و هدایا. فانوس های قرمز کوپل های بهاری (شعرهای خوش یمن که بر روی کاغذ قرمز نوشته می شوند) و پاکت های قرمز (هونگ بائو) که حاوی پول هستند از جمله عناصر اصلی تزئینات عید بهار به شمار می روند. استفاده از رنگ قرمز نه تنها به منظور ایجاد فضایی شاد و جشن گونه است بلکه به باور مردم می تواند ارواح شیطانی و بدشانسی را نیز دور کند. علاوه بر این رنگ قرمز در فرهنگ چینی با آتش نیز مرتبط است که نمادی از گرما انرژی و قدرت است. به این ترتیب عید بهار با رنگ قرمز فرصتی برای شروع سالی نو با امید خوش بینی و انرژی مثبت است.

مراسم های خاص بهار چینی ها

عید بهار مجموعه ای از مراسم ها و سنت های خاص است که هر کدام دارای معنا و اهمیت ویژه ای هستند. این مراسم ها نه تنها به منظور جشن گرفتن آغاز سال نو بلکه برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی گرامیداشت نیاکان و آرزوی خوشبختی و موفقیت برای آینده نیز انجام می شوند. در ادامه به برخی از مهم ترین مراسم های عید بهار اشاره می کنیم:

خانه تکانی و استقبال از سال نو

خانه تکانی یکی از مهم ترین رسوم پیش از عید بهار است. مردم چین بر این باورند که با تمیز کردن و مرتب کردن خانه های خود بدشانسی ها و انرژی های منفی سال گذشته را از بین می برند و فضایی برای ورود خوش شانسی و انرژی های مثبت در سال نو ایجاد می کنند. این خانه تکانی معمولاً چند روز قبل از آغاز عید بهار انجام می شود و شامل تمیز کردن تمام قسمت های خانه دور ریختن وسایل کهنه و غیرضروری و تزئین خانه با وسایل نو و خوش یمن است. علاوه بر تمیز کردن فیزیکی خانه برخی از افراد نیز به تمیز کردن روح و ذهن خود می پردازند و سعی می کنند با بخشش دیگران و رفع کدورت ها با دلی پاک به استقبال سال نو بروند.

تزئینات با رنگ قرمز

همانطور که پیش تر اشاره شد رنگ قرمز در عید بهار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تزئینات قرمز رنگ از جمله فانوس های قرمز کوپل های بهاری و تصاویر خدایان و شخصیت های افسانه ای در تمام خانه ها و خیابان ها دیده می شوند. فانوس های قرمز نمادی از روشنایی و امید هستند و به باور مردم می توانند راه را برای خوش شانسی و موفقیت در سال نو هموار کنند. کوپل های بهاری شعرهای خوش یمنی هستند که بر روی کاغذ قرمز نوشته می شوند و بر روی درهای ورودی نصب می شوند. این شعرها معمولاً حاوی آرزوهایی برای سلامتی ثروت و خوشبختی در سال نو هستند. تصاویر خدایان و شخصیت های افسانه ای نیز به منظور جلب برکت و محافظت از خانواده در برابر بلایا و بدشانسی ها استفاده می شوند.

پاکت های قرمز یا هونگ بائو

پاکت های قرمز یا هونگ بائو یکی از محبوب ترین و پرطرفدارترین رسوم عید بهار هستند. این پاکت ها حاوی پول هستند و معمولاً از طرف بزرگترها به کوچکترها یا از طرف کارفرمایان به کارمندان به عنوان هدیه سال نو اهدا می شوند. رنگ قرمز پاکت ها نمادی از خوش شانسی و برکت است و پولی که در داخل آن قرار دارد به منظور آرزوی ثروت و موفقیت برای دریافت کننده هدیه داده می شود. مبلغ پول موجود در پاکت ها معمولاً اعدادی خوش یمن مانند ۸ (که در زبان چینی شبیه به کلمه ثروت است) یا ۹ (که نمادی از طول عمر است) انتخاب می شود. اهدای هونگ بائو نه تنها یک سنت مالی بلکه نمادی از احترام محبت و آرزوی خوشبختی برای دیگران است.

رقص اژدها و شیر

رقص اژدها و شیر دو نمایش سنتی و پرطرفدار هستند که معمولاً در طول عید بهار در خیابان ها و معابد اجرا می شوند. اژدها نمادی از قدرت شجاعت و خوش شانسی است و شیر نمادی از محافظت و دور کردن ارواح شیطانی است. در رقص اژدها گروهی از هنرمندان با حمل یک اژدهای بزرگ و رنگارنگ حرکات موزون و هماهنگی را به نمایش می گذارند. در رقص شیر نیز دو هنرمند با پوشیدن لباس شیر حرکات آکروباتیک و پرانرژی را اجرا می کنند. این رقص ها نه تنها به منظور سرگرمی و شادی مردم بلکه به منظور جلب برکت و خوش شانسی برای سال نو نیز انجام می شوند.

فستیوال فانوس

جشن فانوس که در پانزدهمین روز از عید بهار برگزار می شود به عنوان پایان رسمی تعطیلات سال نو شناخته می شود. در این روز مردم فانوس های رنگارنگ و زیبایی را در خیابان ها و خانه های خود آویزان می کنند و به تماشای نمایش های سنتی آتش بازی و خوردن تانگ یوان (نوعی دسر شیرین با توپ های برنجی) می پردازند. فانوس ها نمادی از روشنایی امید و رهایی از تاریکی هستند. جشن فانوس فرصتی برای خانواده ها و دوستان است تا با هم جمع شوند و از آخرین روزهای تعطیلات سال نو لذت ببرند. علاوه بر این این جشن فرصتی برای گرامیداشت نیاکان و آرزوی صلح و آرامش برای جهان نیز به شمار می رود.

مراسم تقدیر از نیاکان و روزهای خاص در طول جشن

تقدیر از نیاکان یکی از مهم ترین ارزش های فرهنگی در چین است و در طول عید بهار به شکل ویژه ای مورد توجه قرار می گیرد. بسیاری از خانواده ها در روزهای ابتدایی سال نو به زیارت قبرستان ها می روند و با روشن کردن شمع و عود و گذاشتن غذا و نوشیدنی به روح نیاکان خود ادای احترام می کنند. علاوه بر این در برخی از روزهای خاص عید بهار مراسم های ویژه ای برای گرامیداشت خدایان و ارواح برگزار می شود. به عنوان مثال در روز دوم سال نو بسیاری از خانواده ها به معابد می روند و برای سلامتی ثروت و خوشبختی در سال نو دعا می کنند. این مراسم ها نه تنها به منظور حفظ و انتقال سنت های باستانی بلکه برای تقویت ارتباط بین نسل ها و یادآوری اهمیت احترام به بزرگترها نیز انجام می شوند.

تبریک سال نو چینی

تبریک سال نو چینی معمولاً با عباراتی مانند «سال نو مبارک» (新年快乐 – Xīnnián kuàilè) یا «سال نو خوش یمن» (新年吉祥 – Xīnnián jíxiáng) انجام می شود. علاوه بر این بسیاری از مردم از عباراتی خاص برای آرزوی ثروت سلامتی و موفقیت در سال نو استفاده می کنند. به عنوان مثال عبارت «گونگ شی فا تسای» (恭喜发财 – Gōngxǐ fācái) به معنای «آرزوی ثروتمند شدن» است و بسیار رایج است. هدیه دادن نیز یکی از رسوم رایج در عید بهار است. هدایا معمولاً شامل میوه شیرینی چای و یا پاکت های قرمز (هونگ بائو) می شوند. مهم ترین نکته در اهدای هدیه نیت خیر و آرزوی خوشبختی برای دریافت کننده است.

نکاتی در مورد نامگذاری سال ها به نام حیوانات

نامگذاری سال ها به نام حیوانات یکی از ویژگی های منحصر به فرد تقویم چینی است. هر سال با یک حیوان از چرخه ۱۲ حیوانی (موش گاو ببر خرگوش اژدها مار اسب گوسفند میمون خروس سگ و خوک) مرتبط است. به باور مردم حیوانی که سال را به نام آن نامگذاری می کنند تأثیر زیادی بر ویژگی ها و رویدادهای آن سال دارد. به عنوان مثال سال اژدها سالی پر از قدرت شجاعت و خوش شانسی در نظر گرفته می شود. افرادی که در سال اژدها به دنیا می آیند معمولاً دارای ویژگی های شخصیتی مانند رهبری خلاقیت و اعتماد به نفس هستند. علاوه بر این هر حیوان با یک عنصر از چرخه پنج عنصری (چوب آتش خاک فلز و آب) نیز مرتبط است که این ترکیب تأثیرات بیشتری را بر سال و افراد متولد شده در آن سال ایجاد می کند.

غذاهای چینی ها در شب عید

غذا نقش بسیار مهمی در جشن عید بهار دارد. غذاهای خاصی که در این ایام تهیه و مصرف می شوند نه تنها لذیذ و خوشمزه هستند بلکه دارای معانی نمادین و خوش یمنی نیز هستند. تهیه و صرف این غذاها فرصتی برای گردهمایی خانواده ها و لذت بردن از با هم بودن است. در ادامه به برخی از مهم ترین غذاهای عید بهار اشاره می کنیم:

دامپلینگ های خوش یمن

دامپلینگ (Jiaozi) یکی از محبوب ترین و سنتی ترین غذاهای عید بهار است. این غذا از خمیر نازکی تهیه می شود که با موادی مانند گوشت سبزیجات و ادویه جات پر می شود و سپس به شکل های مختلفی پیچیده و پخته می شود. شکل دامپلینگ شبیه به سکه های باستانی چینی است و به همین دلیل نمادی از ثروت و فراوانی در نظر گرفته می شود. به باور مردم خوردن دامپلینگ در شب عید می تواند باعث افزایش ثروت و موفقیت در سال نو شود. علاوه بر این پختن دامپلینگ به صورت گروهی فرصتی برای مشارکت تمام اعضای خانواده و تقویت روابط خانوادگی است.

نیا ن گائو

نیان گائو (Niángāo) نوعی کیک برنجی چسبناک است که در طول عید بهار مصرف می شود. این کیک از آرد برنج شکر و مواد دیگری مانند خرما لوبیا و آجیل تهیه می شود و به صورت بخارپز یا سرخ شده سرو می شود. نام نیان گائو در زبان چینی شبیه به عبارت «سال به سال بالاتر رفتن» است و به همین دلیل نمادی از پیشرفت ارتقاء و موفقیت در نظر گرفته می شود. خوردن نیان گائو در عید بهار به منظور آرزوی پیشرفت و موفقیت در تمام زمینه های زندگی از جمله کار تحصیل و روابط شخصی انجام می شود.

ماهی نماد فراوانی در سال نو چینی

ماهی (Yu) یکی دیگر از غذاهای مهم و نمادین در عید بهار است. در زبان چینی کلمه ماهی شبیه به کلمه فراوانی است و به همین دلیل نمادی از ثروت برکت و فراوانی در نظر گرفته می شود. خوردن ماهی در شب عید به منظور آرزوی فراوانی و ثروت در تمام جنبه های زندگی از جمله مالی سلامتی و روابط انجام می شود. ماهی معمولاً به صورت کامل سرو می شود و تزئین آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برخی از خانواده ها ماهی را به همراه سس های خاص و سبزیجات سرو می کنند و تزئین آن را به گونه ای انجام می دهند که نمادی از خوش شانسی و برکت باشد.

تعطیلات در سال نوی چینی

تعطیلات عید بهار یکی از طولانی ترین و مهم ترین تعطیلات در چین است. به طور رسمی این تعطیلات به مدت ۷ روز است اما بسیاری از مردم به دلیل دوری از خانواده و تمایل به گذراندن وقت بیشتر با عزیزان خود تعطیلات خود را طولانی تر می کنند. در طول این تعطیلات بسیاری از شرکت ها و سازمان ها تعطیل هستند و مردم فرصت دارند تا به دیدار خانواده و دوستان خود بروند در مراسم های سنتی شرکت کنند و از جاذبه های گردشگری دیدن کنند. حمل و نقل در طول تعطیلات عید بهار بسیار شلوغ و پرتردد است و به همین دلیل بسیاری از افراد از قبل برای خرید بلیط و رزرو محل اقامت خود اقدام می کنند.

شباهت های سال نو چینی و نوروز باستانی ایران

با وجود تفاوت های فرهنگی و جغرافیایی عید بهار چینی ها و نوروز باستانی ایرانیان دارای شباهت های قابل توجهی هستند. هر دو جشن نمادی از آغاز دوباره تجدید حیات و امید به آینده ای بهتر هستند. در هر دو فرهنگ خانه تکانی پوشیدن لباس نو دیدار با خانواده و دوستان و اهدای هدیه از جمله رسوم رایج هستند. علاوه بر این هر دو جشن فرصتی برای گرامیداشت نیاکان و آرزوی سلامتی ثروت و خوشبختی برای تمام افراد جامعه هستند. این شباهت ها نشان می دهد که با وجود تفاوت های ظاهری ارزش های انسانی و آرزوهای مشترک می توانند فرهنگ های مختلف را به هم نزدیک کنند.

سال جدید چینی به اسم چه حیوانی است؟

نام گذاری سال های چینی بر اساس یک چرخه ۱۲ ساله است که هر سال به نام یک حیوان نامیده می شود. برای اطلاع از نام حیوان سال جاری باید به تقویم چینی مراجعه کرد.