مذهب مردم تایلند: راهنمای جامع بودیسم و ادیان دیگر تایلند
مذهب مردم تایلند: سفری به قلب باورها و آیین های سرزمین لبخندها
تایلند، سرزمین لبخندها، بیش از آنکه صرفاً یک مقصد توریستی باشد، گنجینه ای از باورها و آیین های کهن است که زندگی روزمره مردمش را به شکلی عمیق شکل داده است. مذهب مردم تایلند داستان پیچیده ای از همزیستی و تنوع را روایت می کند.
وقتی قدم به این سرزمین شگفت انگیز می گذارید، نخستین چیزی که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند، حضور پررنگ معابد باشکوه بودایی و نمادهای دینی است که در هر گوشه و کناری به چشم می خورند. این کشور، جایی که آیین بودا ریشه های عمیقی در فرهنگ و هویت ملی اش دوانده است، با آغوش باز میزبان ادیان و باورهای دیگری نیز هست که هر یک به نوبه خود، تابلوی بی بدیل زندگی تایلندی را رنگ آمیزی کرده اند. در این سفر اکتشافی، سعی می شود تا پرده از رازهای این تنوع برداشته شود و نگاهی عمیق به نحوه شکل گیری و تأثیر این باورها بر زندگی مردم تایلند انداخته شود.
مقدمه: تنوع دینی در تایلند، سرزمینی با آغوش باز برای باورها
تایلند، کشوری که اغلب با سواحل مرجانی، غذاهای تند و معابد زرینش شناخته می شود، از نظر تنوع دینی نیز کم نظیر است. این سرزمین در جنوب شرق آسیا، فراتر از زیبایی های طبیعی، تپشی از معنویت را در دل خود جای داده است که از هر شهر و روستا می تراود. زندگی روزمره تایلندی ها، از صبحگاه که راهبان با کاسه هایشان برای دریافت نذورات از خانه ها می گذرند تا غروب که عود و شمع در معابد و خانه های ارواح روشن می شود، با تار و پود دین گره خورده است.
اگرچه بودیسم، به ویژه مکتب تراوادا، دین غالب و ستون فقرات معنوی این ملت را تشکیل می دهد، اما تایلند هرگز سرزمینی تک صدایی نبوده است. در میان صدای ناقوس معابد و زمزمه دعاهای بودایی، می توان طنین اذان مساجد را شنید، سرودهای مذهبی کلیساها را دریافت و حتی مراسم هندوها و سیک ها را مشاهده کرد. این همزیستی، که گاهی با چالش هایی همراه بوده، اما عموماً با احترام متقابل و تساهل مذهبی شکل گرفته، تایلند را به الگویی از جامعه چنددینی تبدیل کرده است. این مقاله دعوتی است برای کاوش در این دنیای غنی و پرمعنا، تا درک عمیق تری از آنچه تایلند را به «سرزمین لبخندها» تبدیل کرده است، به دست آید.
بودیسم: ستون فقرات معنوی تایلند (بیش از 90 درصد جمعیت)
بودیسم بی شک محوری ترین جزء هویت معنوی و فرهنگی تایلند محسوب می شود. بیش از ۹۰ درصد جمعیت این کشور از پیروان آیین بودا هستند و این آیین نه تنها یک باور مذهبی، بلکه یک سبک زندگی، یک فلسفه و یک نیروی وحدت بخش در سراسر کشور است. هر مسافری در تایلند، به سرعت متوجه حضور قدرتمند بودیسم می شود؛ از معابد باشکوه و درخشان که در هر شهر و روستا سر به فلک کشیده اند، تا راهبان با لباس های نارنجی که با آرامش و وقار در خیابان ها قدم می زنند.
این نفوذ عمیق به اندازه ای است که قانون اساسی تایلند نیز به صراحت بر حمایت از بودیسم تأکید دارد، اگرچه آزادی سایر ادیان را نیز تضمین می کند. پادشاه تایلند نیز طبق قانون، باید یک بودایی تراوادا باشد، که نشان دهنده پیوند ناگسستنی دین و سلطنت در این کشور است. این پیوند، نه تنها در امور معنوی، بلکه در سیاست، هنر، معماری و حتی در کوچک ترین جزئیات زندگی روزمره مردم تایلند بازتاب می یابد.
مکتب تراوادا: قلب بودیسم تایلند
آیین بودا در حدود قرن سوم پیش از میلاد، از طریق راهبان سریلانکایی، راه خود را به تایلند گشود. این مکتب که به «آیین بزرگان» نیز معروف است، قدیمی ترین شاخه بودیسم محسوب می شود و بر آموزه های اصیل بودا و متون پالی تمرکز دارد. تراوادا بر رهایی فردی از رنج از طریق پیروی از «راه هشت گانه»، مراقبه (مدیتیشن) و اخلاق نیکو تأکید می کند. در تایلند، این مکتب در قرن سیزدهم میلادی، به طور رسمی توسط پادشاه «رام خام هینگ» در دوره سوخوتای پذیرفته شد و از آن زمان به بعد، به عنوان دین ملی تثبیت گشت.
نقش معابد (وات ها) و راهبان (فرا) در جامعه تایلند غیرقابل انکار است. معابد تنها مکان های عبادت نیستند؛ آن ها مراکز اجتماعی، آموزشی و فرهنگی نیز به شمار می روند. بسیاری از مردان تایلندی، حداقل برای مدتی در زندگی خود، به عنوان راهب در معابد زندگی می کنند، که این امر به یک سنت دیرینه و محترم در جامعه تبدیل شده است. راهبان، با زندگی زاهدانه و آموزه های اخلاقی خود، راهنمای معنوی جامعه بوده و در مراسم مختلف، از جمله جشن ها، تشییع جنازه ها و حتی مشاوره در امور زندگی، حضور پررنگی دارند. نفوذ این طبقه روحانی، فراتر از امور مذهبی، در تصمیم گیری های اجتماعی و حفظ سنت ها نیز دیده می شود.
آیین بودایی تراوادا، با تأکید بر جنبه های عملی و اخلاقی، راه رهایی از رنج را به بشر تعلیم می دهد و به دنبال آرامش درونی است؛ آموزه هایی که در تار و پود زندگی تایلندی ها تنیده شده اند.
مراسم و جشن های بودایی: پیوندهای اجتماعی و فرهنگی
مراسم و جشن های بودایی نه تنها تجلی گاه ایمان مردم تایلند هستند، بلکه به تقویت پیوندهای اجتماعی و فرهنگی در میان آن ها کمک شایانی می کنند. این آیین ها، اغلب با شکوه و رنگارنگی خاصی برگزار می شوند و فرصتی برای دور هم جمع شدن خانواده ها و جوامع فراهم می آورند.
از مهم ترین این جشن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
ویشاخا بوشا (Visakha Bucha): این روز مقدس، یادآور سه رویداد مهم در زندگی بودا است: تولد، روشن بینی و وفات او. در این روز، بودایی ها با روشن کردن شمع و عود، در سکوت و آرامش سه بار به دور «چِدی» (استوپا) در معابد راه می روند و مراقبه می کنند.
-
ماخا بوشا (Makha Bucha): این جشن، بزرگداشت زمانی است که ۱۲۵۰ راهب به صورت خودجوش و بدون هماهنگی قبلی نزد بودا جمع شدند. این روز نمادی از نظم و هماهنگی در جامعه بودایی است و به اجرای اعمال نیکو و پرهیز از شر تأکید دارد.
-
کاتینا (Kathina): در این مراسم که پس از سه ماه دوره روزه داری راهبان (ونسرا) برگزار می شود، مردم لباس و لوازم مورد نیاز راهبان را اهدا می کنند. این عمل خیرخواهانه به «ساختن شایستگی» معروف است و اعتقاد بر این است که برای فرد اهداکننده، مزایای معنوی فراوانی به همراه دارد.
-
سونگکران (Songkran): اگرچه سونگکران عمدتاً به عنوان جشن سال نو تایلندی و فستیوال آب شناخته می شود، ریشه های بودایی عمیقی دارد. در این روز، مردم به معابد رفته، به راهبان ادای احترام می کنند و با ریختن آب معطر بر روی مجسمه های بودا، به پاکسازی و طلب برکت می پردازند.
این مراسم ها، با عطر گل های یاس و نوای دعاهای باستانی، نه تنها به تقویت ایمان فردی کمک می کنند، بلکه حس تعلق به جامعه را در میان تایلندی ها عمیق تر می سازند و بخش جدایی ناپذیری از چرخه زندگی آن ها محسوب می شوند.
اسلام در تایلند: حضور پررنگ در جنوب (حدود 5 تا 7 درصد جمعیت)
اگرچه بودیسم دین غالب در تایلند است، اما اسلام نیز با حضوری دیرینه و پررنگ، به ویژه در مناطق جنوبی، خود را به عنوان دومین دین بزرگ این کشور مطرح کرده است. این حضور که ریشه های تاریخی عمیقی دارد، بخش مهمی از رنگارنگی فرهنگی و دینی تایلند را تشکیل می دهد. در میان پیچ وخم های تاریخ، مسلمانان توانسته اند هویت دینی و فرهنگی خود را حفظ کرده و جامعه ای پویا و فعال را شکل دهند. مساجد باشکوه با معماری منحصربه فرد، مدارس اسلامی و بازارهای پرجنب وجوش که بوی ادویه جات و غذاهای حلال از آن ها به مشام می رسد، نشانه هایی از این حضور هستند.
تاریخچه ورود اسلام: از مسیر تجارت و مهاجرت
ورود اسلام به تایلند داستانی از تجارت، دریانوردی و مهاجرت است که از قرن هفتم میلادی آغاز شد. تجار مسلمان عرب، فارس، هندی و مالزیایی، در مسیرهای دریایی پررفت وآمد جنوب شرق آسیا، نه تنها کالاها، بلکه فرهنگ و اعتقادات خود را نیز به این سرزمین آوردند. بندر «پاتانی» در جنوب تایلند، که در آن زمان یک مرکز تجاری مهم بود، به یکی از اولین کانون های گسترش اسلام تبدیل شد. این نظریه که اسلام از طریق تجار عرب و فارس از شبه جزیره عرب به این منطقه وارد شده است، شواهد تاریخی بسیاری دارد. همچنین، نفوذ اسلام از طریق شبه جزیره مالایا و مالزی کنونی نیز قابل توجه است، به طوری که بسیاری از مسلمانان تایلند امروزی، ریشه های مالایی دارند.
با گذشت زمان و گسترش روابط تجاری و فرهنگی، جوامع مسلمان در تایلند شکل گرفتند. این مهاجران، با حفظ اعتقادات خود، در کنار بودایی ها و سایر گروه های قومی زندگی کردند و به تدریج بخشی جدایی ناپذیر از بافت اجتماعی تایلند شدند. این فرایند نه تنها به تبادل فرهنگی منجر شد، بلکه بر جنبه های مختلف جامعه، از جمله معماری و آشپزی، نیز تأثیر گذاشت.
توزیع جغرافیایی و جمعیت شناسی مسلمانان
بیشترین تمرکز جمعیت مسلمانان در تایلند، در استان های جنوبی این کشور است، به ویژه در مناطقی مانند پاتانی، یالا، ناراتیوات و ساتون. در این استان ها، مسلمانان هویت فرهنگی متمایزی دارند که اغلب با زبان و سنت های مالایی درآمیخته است. این منطقه، که به «سلطنت پاتانی» شهرت داشته، از دیرباز دارای فرهنگ و زبان مالایی بوده و اسلام بخش جدایی ناپذیری از هویت آن محسوب می شود. برآوردهای رسمی و غیررسمی، تعداد مسلمانان در تایلند را بین ۵ تا ۷ درصد از کل جمعیت کشور تخمین می زنند، هرچند برخی منابع داخلی مسلمانان این آمار را بیشتر می دانند.
علاوه بر جنوب، جوامع کوچکتر مسلمان در شهرهای بزرگ مانند بانکوک و چانگ مای نیز یافت می شوند. این جوامع اغلب از تبار مهاجران هندی، پاکستانی، چینی، چامی (از کامبوج) و حتی ایرانی هستند که در طول قرون متمادی به تایلند آمده اند و هر یک، رنگ و بوی خاص خود را به جامعه مسلمان تایلند بخشیده اند. این پراکندگی جغرافیایی و تنوع قومیتی، باعث شده تا جامعه مسلمانان تایلند، خود یک microcosm از جهان اسلام باشد.
مذاهب و فرقه های اسلامی در تایلند
جامعه مسلمانان در تایلند، همچون بسیاری از کشورهای اسلامی، از مذاهب و فرقه های گوناگونی تشکیل شده است، که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان تایلند، پیرو مذهب اهل سنت و از فقه شافعی هستند. این مذهب، که در کشورهای همسایه مانند مالزی و اندونزی نیز رواج دارد، از طریق تجارت و مهاجرت به جنوب شرق آسیا وارد شده و ریشه های محکمی در این منطقه دوانده است. مدارس دینی در شهرهای جنوبی، به ویژه در پاتانی و یالا، به تدریس فقه شافعی می پردازند و نقش مهمی در حفظ و ترویج این مذهب ایفا می کنند.
تشیع در تایلند: میراثی کهن و رشدی نوین
حضور شیعیان در تایلند داستانی متفاوت و سرشار از افتخار و تأثیرگذاری است که به حدود چهارصد سال پیش بازمی گردد. نقطه آغازین این تاریخ، مهاجرت دو برادر تاجر ایرانی به نام های شیخ احمد قمی و شیخ سعید از قم به شهر «آیوتایا» (پایتخت آن زمان تایلند) در اواخر قرن شانزدهم میلادی است. شیخ احمد قمی، نه تنها به یک بازرگان موفق تبدیل شد، بلکه به دلیل توانایی ها و وفاداری اش به پادشاه، به دربار راه یافت و در دوران پادشاه «سوگ تام»، به مقام های عالی رسید.
او در جریان یک توطئه برای سرنگونی سلطنت، از پادشاه حمایت کرد و پس از خنثی کردن این خیانت، به مقام «جااوپایاباوان راش نایوک» (معادل وزیر اعظم) دست یافت. مهم تر از آن، شیخ احمد قمی اولین منصب «شیخ الاسلامی» تایلند را عهده دار شد و وظیفه رهبری و رسیدگی به امور تمامی مسلمانان را بر عهده گرفت؛ نکته ای حائز اهمیت، زیرا در آن زمان اکثریت مسلمانان اهل سنت بودند، اما رهبری آنان در دست یک شیعه بود.
نوادگان شیخ احمد قمی برای قرن ها این منصب را به صورت موروثی حفظ کردند و نقش مهمی در تاریخ تایلند ایفا نمودند. حتی برخی از این نوادگان، با حفظ هویت شیعی خود، در مراسم عزاداری امام حسین (ع) با پادشاهان تایلندی حضور می یافتند. مردم تایلند به شیعیان قدیمی «جاوسن» می گفتند، که از تکرار «یا حسین» در مراسم عزاداری نشأت گرفته بود.
وضعیت شیعیان بومی (جاوسن): این شیعیان، که عمدتاً از نوادگان شیخ احمد قمی هستند و بیشتر در بانکوک زندگی می کنند، برای سالیان متمادی ارتباطشان با ایران قطع شده بود. اما از طریق حفظ مراسم عزاداری محرم و صفر، هویت شیعی خود را حفظ کردند. در این ایام، آن ها لباس مشکی می پوشند، از مراسم شادی پرهیز می کنند و به سوگواری می پردازند. اشعار و مرثیه هایشان، حتی با وجود عدم تسلط به فارسی، عمدتاً به این زبان است. آماری دقیق از این شیعیان در دست نیست، اما تخمین ها تعدادشان را بیش از سه هزار نفر می داند.
تأثیر انقلاب اسلامی ایران: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ارتباط میان شیعیان تایلند و ایران دوباره برقرار شد. این رویداد، تأثیر عمیقی بر جامعه شیعیان تایلند گذاشت و منجر به گسترش تشیع در مناطق مختلف، به ویژه در جنوب، شد. سفارت و خانه فرهنگ ایران در تایلند، و همچنین روحانیون شیعه اعزامی، نقش مهمی در شناساندن معارف اسلامی و تربیت طلاب تایلندی در قم ایفا کردند. امروزه، مراکز دینی و آموزشی متعددی برای شیعیان، از جمله مساجد و مؤسسات مطالعات اسلامی، در بانکوک و سایر شهرها فعال هستند. تخمین زده می شود که شمار کلی شیعیان در تایلند به حدود سی هزار نفر برسد.
سایر مذاهب و فرقه های اسلامی
علاوه بر شافعیان و شیعیان، گروه های دیگری نیز در میان مسلمانان تایلند دیده می شوند:
-
وهابیت: این مکتب فکری در چند دهه اخیر، عمدتاً از طریق دانشجویان اعزامی به عربستان و مصر، به تایلند راه یافته است. وهابی ها در میان اهل سنت، به ویژه شافعیان سنتی، نفوذ زیادی پیدا کرده و باعث ایجاد شکاف هایی در جامعه مسلمانان شده اند. آن ها از حمایت مالی و فکری عربستان سعودی برخوردارند و با تبلیغات گسترده، به جذب پیروان می پردازند.
-
مذهب حنفی: این مذهب عمدتاً توسط مهاجران مسلمان هندی-پاکستانی و چینی تبار، به ویژه در شمال تایلند (مانند چانگ مای) رواج یافته است. جمعیت حنفی ها در مقایسه با شافعی ها کمتر است، اما آن ها نیز هویت مذهبی خود را حفظ کرده اند.
-
تصوف: در میان مسلمانان تایلند، گروه هایی نیز به تصوف و طریقت روی آورده اند، به ویژه فرقه قادریه. این صوفیان، که اغلب با پنهان کاری فعالیت می کنند، بر جنبه های عرفانی و معنوی اسلام تأکید دارند و مراکزی نیز در بانکوک دارند.
چالش ها و همزیستی: روابط دولت و مسلمانان
روابط میان دولت مرکزی و مسلمانان تایلند، به ویژه در استان های جنوبی، همیشه عاری از چالش نبوده است. در طول تاریخ، تنش هایی بر سر هویت زبانی و فرهنگی مسلمانان مالایی تبار و تلاش دولت برای ترویج زبان و فرهنگ تایلندی بروز کرده است. برنامه هایی مانند اجبار مدارس به تدریس به زبان تایلندی و مهاجرت بودایی ها به مناطق مسلمان نشین، گاه به نارضایتی هایی دامن زده است.
با این حال، در دهه های اخیر، تلاش های زیادی برای همگرایی و بهبود روابط صورت گرفته است. پادشاه تایلند نقش مهمی در ایجاد صلح و تفاهم ایفا کرده و دولت نیز آزادی های مذهبی و حقوق قانونی مسلمانان را به رسمیت شناخته است. امروزه، مسلمانان در استان های جنوبی از دادگاه های شرعی (برای مسائل ازدواج، طلاق و ارث)، آزادی حجاب در شناسنامه و مدارس و همچنین امکان فعالیت های دینی در مساجد و مدارس خود برخوردارند. حضور فعال مسلمانان در هیئت دولت و کسب مقام های مهم کشوری (مانند ریاست پارلمان یا وزارت خارجه) نیز نشان دهنده ارتقاء موقعیت و نفوذ آن ها در جامعه تایلند است. نکته قابل توجه این است که در طول این تاریخ طولانی، مسلمانان تایلند عموماً با پیروان ادیان دیگر، به ویژه بودایی ها، روابط مسالمت آمیز و خوبی داشته اند.
مسیحیت در تایلند: حضور اقلیت فعال (حدود 1 تا 2 درصد جمعیت)
مسیحیت، با وجود اینکه در تایلند یک اقلیت دینی محسوب می شود، اما حضوری فعال و تأثیرگذار دارد. ورود مبلغین مسیحی به این سرزمین به قرن شانزدهم میلادی بازمی گردد، زمانی که اروپاییان برای تجارت و گسترش نفوذ خود به جنوب شرق آسیا می آمدند. این دین در ابتدا با مقاومت هایی روبرو شد، اما به تدریج توانست جای پایی برای خود باز کند.
فرقه های اصلی مسیحیت در تایلند شامل پروتستان ها و کاتولیک ها هستند. کاتولیک ها عمدتاً از طریق مبلغان پرتغالی و فرانسوی و پروتستان ها از طریق مبلغان آمریکایی و اروپایی وارد تایلند شدند. تمرکز جوامع مسیحی بیشتر در شهرهای بزرگ مانند بانکوک، چانگ مای و پاتایا است، اما در مناطق روستایی و مرزی، به ویژه در میان گروه های قومی اقلیت، نیز فعالیت های تبشیری قابل توجهی دارند. آن ها در این مناطق محروم، خدمات اجتماعی و آموزشی بسیاری ارائه می دهند که به جذب پیروان کمک می کند.
مسیحیان در تایلند نقش مهمی در توسعه اجتماعی و آموزشی ایفا کرده اند. بسیاری از مدارس، بیمارستان ها و دانشگاه های معتبر در این کشور توسط نهادهای مسیحی تأسیس شده اند. این مراکز، نه تنها خدمات باکیفیتی ارائه می دهند، بلکه به مکانی برای گردهمایی و تقویت جامعه مسیحیان نیز تبدیل شده اند. جشن هایی مانند کریسمس و عید پاک با شکوه و پایبندی به سنت ها برگزار می شوند و مسیحیان تایلند، با حفظ ایمان خود، به عنوان شهروندانی فعال و مشارکت جو در جامعه حضور دارند.
سایر ادیان و باورها: رنگین کمانی از اعتقادات
تایلند، سرزمینی که با تساهل مذهبی اش شناخته می شود، علاوه بر بودیسم، اسلام و مسیحیت، میزبان طیف وسیعی از ادیان و باورهای دیگر نیز هست. این تنوع، تایلند را به موزه ای زنده از فرهنگ ها و اعتقادات تبدیل کرده است که هر یک، داستانی برای گفتن دارند و به غنای معنوی این سرزمین می افزایند.
هندوئیسم و برهمنایی
هندوئیسم و آیین برهمنایی، ریشه های باستانی در تایلند دارند و تأثیرات عمیق آن ها را می توان در هنر، معماری، زبان و حتی رسوم دربار تایلند مشاهده کرد. بسیاری از خدایان هندو، مانند شیوا و ویشنو، در نقاشی ها و مجسمه های معابد بودایی نیز حضور دارند و اسطوره های هندو در ادبیات تایلندی جای گرفته اند. راهبان برهمنا، با وجود اقلیت بسیار کوچک، نفوذ قابل توجهی در دربار سلطنتی دارند و در مراسم مهم ملی و تشریفات پادشاهی، از جمله تاج گذاری، نقش محوری ایفا می کنند. این نشان می دهد که حتی با وجود غالب بودن بودیسم، عناصر کهن فرهنگی و مذهبی همچنان زنده و پویا هستند.
آیین سیک
آیین سیک در حدود سال ۱۹۳۰ میلادی، با مهاجرت اقلیت هایی از هند به تایلند وارد شد. سیک ها، با هویت مذهبی خاص خود که شامل عمامه و ریش مردان می شود، عمدتاً در بانکوک و سایر شهرهای بزرگ زندگی می کنند. آن ها با وجود جمعیت کم (حدود ده هزار نفر)، در بخش های خاصی از اقتصاد کشور، به ویژه در تجارت و بانکداری، نقش مهمی دارند. معبد اصلی آن ها در منطقه «پهورد» بانکوک قرار دارد و آن ها نیز با حفظ سنت های خود، به عنوان یک جامعه فعال در تایلند زندگی می کنند.
کنفوسیوس و تائو
این باورها، عمدتاً با اقلیت چینی تبار تایلند گره خورده اند که حدود ۱۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند. بسیاری از چینی تبارهای تایلند، همزمان با پذیرش آیین بودا، اعتقادات کنفوسیوسی و تائویی اجداد خود را نیز حفظ کرده اند. این تلفیق، در معابد چینی که همزمان میزبان نمادهای بودایی، کنفوسیوسی و تائویی هستند، به خوبی مشهود است. چینی ها نقش بسیار پررنگی در اقتصاد تایلند دارند و بسیاری از کسب وکارها و موفقیت های اقتصادی کشور مدیون تلاش های آن هاست.
آیین بهایی و سایر باورهای محلی
آیین بهایی نیز یکی دیگر از ادیان جدیدی است که از حدود سال های ۱۹۷۰ میلادی در تایلند فعالیت می کند. بهائیان با تمرکز بر وحدت و صلح، مراکزی در بانکوک و مدارسی در مناطق دیگر کشور تأسیس کرده اند و به جذب افراد تحصیل کرده می پردازند. جمعیت آن ها هرچند اندک است، اما فعالانه در تایلند حضور دارند. علاوه بر این ادیان شناخته شده، باورهای محلی و روح باوری (animism) نیز در مناطق روستایی تایلند، به ویژه در میان اقوام کوهستانی، رواج دارد. اعتقاد به ارواح نگهبان (فی) و خانه های ارواح (سان پره پروم) که در کنار هر خانه و محل کسب وکار دیده می شوند، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی مردم و فرهنگی غنی در تایلند است.
آزادی مذهبی و همزیستی در تایلند: الگویی از احترام
یکی از جذاب ترین جنبه های جامعه تایلند، احترام عمیق به آزادی مذهبی و همزیستی مسالمت آمیز میان پیروان ادیان مختلف است. این اصل نه تنها در قانون اساسی کشور تضمین شده، بلکه در زندگی روزمره مردم نیز به وضوح مشاهده می شود. در تایلند، این یک تجربه رایج است که معبدی بودایی در کنار مسجدی اسلامی یا کلیسایی مسیحی قرار گرفته باشد و پیروان هر دین با احترام و بدون تداخل، به عبادت و آیین های خود بپردازند.
این جو تساهل و احترام متقابل، به ویژه برای گردشگرانی که از کشورهای با تنش های مذهبی زیاد به تایلند سفر می کنند، بسیار چشمگیر است. این همزیستی، به تایلند کمک کرده تا علیرغم تنوع قومی و مذهبی، هویت ملی یکپارچه ای داشته باشد. مردم تایلند، صرف نظر از دینشان، اغلب در جشن های ملی و مراسم عمومی یکدیگر شرکت می کنند و این مشارکت، پیوندهای اجتماعی را تقویت می کند.
در تایلند، دیدگاه غالب این است که «هر دینی انسان را به سوی خوبی سوق می دهد»؛ این جمله بیانگر رویکرد باز و متساهلانه مردم نسبت به باورهای مختلف است.
البته، نباید از برخی تنش های منطقه ای، به ویژه در جنوب تایلند که ریشه های تاریخی و سیاسی دارد، چشم پوشی کرد. اما این مسائل، عموماً جنبه های محلی دارند و نمی توانند بر جو کلی احترام و تساهل دینی در سراسر کشور سایه افکنند. برای بسیاری، تایلند نمونه ای روشن از این واقعیت است که چگونه جوامع مختلف می توانند با حفظ باورهای خود، در کنار یکدیگر با صلح و احترام زندگی کنند و یک جامعه چندفرهنگی غنی را بسازند.
آتئیسم و بی دینی در تایلند: گرایشی در سایه باورهای سنتی
در کشوری که دین نقش پررنگی در زندگی روزمره و فرهنگ آن ایفا می کند، مفهوم بی دینی یا آتئیسم، جایگاه متفاوتی دارد. در تایلند، تعداد افرادی که خود را صراحتاً بی دین یا آتئیست می دانند، نسبت به بسیاری از کشورهای غربی بسیار کم است. برآوردها نشان می دهد که این گروه تنها حدود ۱ تا ۳ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. این آمار نشان دهنده نفوذ عمیق باورهای سنتی و فرهنگی در زندگی تایلندی هاست.
با این حال، حتی در میان کسانی که به طور رسمی به هیچ دینی تعلق خاطر ندارند، اغلب آداب و رسوم فرهنگی بودایی در زندگی آن ها حفظ می شود. این افراد ممکن است در مراسم مذهبی خانوادگی شرکت کنند، به معابد سر بزنند یا به نمادهای بودایی احترام بگذارند، نه لزوماً از سر ایمان دینی، بلکه به دلیل ریشه های عمیق فرهنگی و اجتماعی این اعمال. هویت تایلندی و فرهنگ این کشور به قدری با بودیسم در هم تنیده شده است که کنار گذاشتن کامل آن، حتی برای افراد بی دین، می تواند به معنای جدایی از بخش مهمی از هویت ملی و خانوادگی آن ها باشد. به همین دلیل، آتئیسم در تایلند اغلب به شکل یک گرایش فردی و در سایه باورهای سنتی باقی می ماند و کمتر به صورت یک جنبش اجتماعی یا فکری سازمان یافته نمود پیدا می کند.
نتیجه گیری: سرزمین باورهای متنوع و فرهنگی غنی
تایلند، سرزمینی که به سرزمین لبخندها شهرت دارد، بیش از آنکه صرفاً یک مقصد گردشگری باشد، یک تابلوی نقاشی رنگارنگ از باورها و آیین ها است. مذهب مردم تایلند، با بودیسم به عنوان ستون فقرات معنوی و فرهنگی خود، تجربه ای عمیق از همزیستی و تنوع را به نمایش می گذارد. از معابد زرین بانکوک و راهبان با وقارشان، تا مساجد جنوبی که طنین اذان از مناره هایشان بلند می شود، و کلیساهای فعال در شهرهای بزرگ، هر گوشه ای از این سرزمین، داستانی از ایمان و ارادت را روایت می کند.
این سفر به قلب باورهای تایلند نشان داد که چگونه ادیان مختلف، از هندوئیسم با ریشه های باستانی در دربار گرفته تا جوامع سیک، کنفوسیوس، تائو و بهایی، هر یک جایگاه و تأثیر خود را در این جامعه پیدا کرده اند. آزادی مذهبی و احترام متقابل، به رغم چالش های تاریخی و منطقه ای، از اصول اساسی این کشور است و به شکل گیری یک هویت ملی غنی و چندفرهنگی کمک کرده است. تایلند به واقع الگویی از تساهل دینی است که در آن، مردم آموخته اند با تفاوت های خود در صلح و هارمونی زندگی کنند و هر باور، رنگ و بوی خاص خود را به این بوم گسترده فرهنگی می بخشد. سفر به تایلند، نه تنها فرصتی برای لذت بردن از زیبایی های طبیعی، بلکه دعوتی برای احترام به این تنوع فرهنگی و مذهبی و کاوش در عمق روح یک ملت است.