لیست خانه های تاریخی مشهد

آخرین به روز رسانی: 10/03/1404

خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

مشهد پایتخت معنوی ایران تنها به حرم مطهر امام رضا (ع) محدود نمی شود. در دل این شهر خانه های تاریخی بسیاری وجود دارند که هر کدام گواهی بر دوره های مختلف تاریخی و فرهنگی این سرزمین هستند. این خانه ها با معماری منحصربه فرد تزئینات چشم نواز و داستا ن های شنیدنی دریچه ای به گذشته ی مشهد و زندگی مردمان آن می گشایند. متاسفانه بسیاری از این گنجینه های ارزشمند در گذر زمان و در اثر بی توجهی تخریب شده یا در معرض نابودی قرار گرفته اند. با این حال هنوز هم می توان با گشتی در شهر تعدادی از این خانه های تاریخی را یافت و از زیبایی ها و اصالت آن ها لذت برد. این مقاله راهنمایی جامع برای علاقه مندان به تاریخ و معماری است که می خواهند سفری به دل تاریخ مشهد داشته باشند و از خانه های تاریخی این شهر بازدید کنند. در این راهنما به معرفی مهم ترین خانه های تاریخی مشهد آدرس دقیق نحوه دسترسی و ویژگی های منحصربه فرد هر کدام خواهیم پرداخت.

گشتی در خانه های تاریخی مشهد

خانه های تاریخی مشهد فراتر از بناهایی با قدمت طولانی آیینه تمام نمای فرهنگ هنر و معماری دوره های مختلف این شهر هستند. این خانه ها با طراحی های خاص استفاده از مصالح بومی و تزئینات هنرمندانه نه تنها فضایی دلنشین برای زندگی فراهم می کردند بلکه به عنوان مراکزی برای فعالیت های اجتماعی فرهنگی و اقتصادی نیز عمل می کردند. گشت وگذار در این خانه ها فرصتی استثنایی برای آشنایی با سبک زندگی آداب و رسوم و باورهای مردمان گذشته مشهد است. هر یک از این خانه ها داستانی برای گفتن دارند؛ داستانی از زندگی صاحبان خانه رویدادهای تاریخی و تحولات اجتماعی که در طول زمان رخ داده اند. با قدم گذاشتن در این خانه ها می توان به عمق تاریخ سفر کرد و تجربه ای متفاوت و به یادماندنی را رقم زد. در ادامه به معرفی تعدادی از مهم ترین و زیباترین خانه های تاریخی مشهد می پردازیم تا شما را در این سفر تاریخی همراهی کنیم.

معرفی مهمترین خانه های تاریخی مشهد

مشهد گنجینه ای از خانه های تاریخی با معماری های چشم نواز و داستان های شنیدنی است. در این بخش به معرفی تعدادی از مهم ترین این خانه ها می پردازیم:

خانه تاریخی داروغه

خانه داروغه یکی از نفایس معماری دوران قاجار در مشهد یادگاری از یوسف خان هراتی داروغه مشهد در آن زمان است. این بنا با معماری تلفیقی ایرانی و روسی در خیابان نواب صفوی راسته حوض مسگران کوچه داروغه واقع شده است. خانه داروغه با ایوان های قوسی شکل شیشه های رنگی تندیس های گچی و تزئینات منحصربه فرد نمونه ای بی نظیر از هنر و معماری آن دوره است. این خانه پس از مرمت و بازسازی به یکی از جاذبه های گردشگری مهم مشهد تبدیل شده و پذیرای بازدیدکنندگان علاقه مند به تاریخ و معماری است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه توکلی

خانه توکلی واقع در خیابان نواب صفوی کوچه عسگریه یکی دیگر از خانه های تاریخی ارزشمند مشهد است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی گردد. این خانه که ابتدا متعلق به تاجری به نام کشمشیان بوده بعدها توسط فردی به نام توکلی خریداری شده است. خانه توکلی با معماری اصیل ایرانی شامل دو کتیبه کاشی کاری شده در ورودی ستون های آجری در نمای ساختمان کتیبه های سنگی و طاق های قوسی شکل نمونه ای زیبا از معماری سنتی ایرانی است. این خانه امروزه به عنوان پایگاه میراث فرهنگی در محدوده حرم مطهر فعالیت می کند و بازدید برای عموم آزاد است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه ملک

خانه ملک واقع در ضلع شرقی خیابان امام خمینی مقابل ساختمان دارایی یکی از برجسته ترین خانه های تاریخی مشهد است که به حسین ملک فردی نیکوکار و واقف اراضی مانند کتابخانه ملی بیمارستان و باغ وکیل آباد تعلق داشته است. این خانه که به اواخر دوره قاجار بازمی گردد دارای معماری منحصربه فردی است که شامل سقف مشبک و منبت کاری چوبی و شومینه گچبری در طبقه بالا می شود. امروزه خانه ملک به عنوان یک مرکز اداری فرهنگی و هنری با کارگاه های زنده هنری فعالیت می کند و پذیرای بازدیدکنندگان و هنرمندان است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و کارگاه های هنری دیدن کنند و با فعالیت های فرهنگی و هنری آن آشنا شوند.

خانه پیشه وران

خانه پیشه وران واقع در خیابان آخوند خراسانی ۵ کوچه سه شهید یکی از خانه های تاریخی مشهد است که قدمت آن به اواخر دوره قاجار بازمی گردد. این خانه با سبک و وسایل ویژه زندگی مشهدی ها اتاق های زمستانی با پنجره های رو به آفتاب و اتاق های تابستانی با جریان باد نمونه ای از معماری متناسب با اقلیم این منطقه است. در این خانه می توان با سبک زندگی و فرهنگ مردم مشهد در گذشته آشنا شد. این خانه با حیاط باصفا حوض آب و گل های رنگارنگ فضایی دلنشین و آرامش بخش را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه رجایی

خانه رجایی واقع در خیابان امام رضا خیابان دانش غربی سرشور ۲۰ یکی دیگر از خانه های تاریخی مشهد است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی گردد. این خانه که تا چند سال پیش کاربری مسکونی داشته اکنون به مهمانسرا تبدیل شده است. خانه رجایی با حیاط بزرگ و دلباز سه باغچه حوض فیروزه ای رنگ و کفپوش های آجری حیاط فضایی سنتی و دلنشین را برای مهمانان فراهم می کند. این مهمانسرا با حفظ فضای سنتی تجربه ای متفاوت از اقامت در مشهد را برای گردشگران رقم می زند. به دلیل حفظ فضای سنتی اتاق ها سرویس بهداشتی ندارند و سرویس بهداشتی عمومی در حیاط قرار گرفته است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه کوزه کنانی

خانه کوزه کنانی واقع در خیابان شیرازی کوچه چهار باغ کوچه پنجه یکی از عمارت های شاهانه دوران قاجار در مشهد است که تحت تاثیر معماری روسی ساخته شده است. این خانه که اکنون به عنوان میراث فرهنگی استان و موزه مشروطیت فعالیت می کند با نمای خارجی سفید درب و پنجره چوبی دالبرهای روسی هشتی ورودی با بدنه آجری و پوشش کاربندی و تزئینات آجری نمونه ای منحصربه فرد از معماری آن دوره است. خانه کوزه کنانی با داستان ها و روایت های تاریخی خود مکانی جذاب برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه اردکانی

خانه اردکانی واقع در بلوار وحدت وحدت ۲۱ کوچه صفار هروی (کوچه ساربان ها) بن بست دوم سمت چپ پلاک ۱۲۷ که با نام خانه دولابیان نیز شناخته می شود یک شاهکار هنری از دوران قاجار است. این خانه که هنوز کاربری مسکونی دارد دارای اتاق های مخصوص تابستان و زمستان آب انبار تنور و حوضخانه است. بازدید از فضای داخلی این خانه امکان پذیر نیست اما می توان از معماری بیرونی آن لذت برد. خانه اردکانی با معماری زیبا و تزئینات منحصربه فرد خود نمونه ای ارزشمند از معماری سنتی ایرانی است. بازدیدکنندگان می توانند از نمای بیرونی خانه با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه امیری

خانه امیری واقع در خیابان نواب صفوی نواب صفوی ۹ پلاک ۳۵۱ یک خانه تاریخی در نزدیکی حرم امام رضا (ع) است که با تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی در زمان قاجار ساخته شده است. این خانه دارای ویژگی های منحصربه فردی مانند دو سره بودن (راه داشتن به دو خیابان متفاوت) و متفاوت بودن نمای هر طرف ساختمان با طرف دیگر و تزئینات شامل آجرکاری و کاشی کاری های زیبا است. خانه امیری با معماری خاص و تزئینات چشم نواز خود نمونه ای ارزشمند از معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

خانه غفوری

خانه غفوری واقع در خیابان نواب صفوی کوچه مسجد محمدیه پلاک ۸۵ یک خانه تاریخی با قدمت بیش از ۱۵۰ سال است که در محله قدیمی عیدگاه در نزدیکی حرم قرار دارد. این خانه که تا دهه ۶۰ به عنوان ساختمان مسکونی استفاده می شد پس از مرمت و بازسازی به یک کتابخانه تخصصی معماری تبدیل شده است. خانه غفوری با معماری زیبا و فضای آرامش بخش خود مکانی مناسب برای مطالعه و تحقیق در زمینه معماری است. بازدیدکنندگان می توانند در این خانه از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با تاریخچه و معماری آن آشنا شوند.

فرهنگسرای بهشت

فرهنگسرای بهشت واقع در خیابان امام خمینی خیابان جنت با قدمتی حدود ۸۰ سال در یکی از قدیمی ترین محله های مشهد یعنی نوغان قرار دارد. این مکان که ابتدا دبیرستان مستوفی بوده در سال ۱۳۸۳ به فرهنگسرای بهشت تغییر کاربری داده است. فرهنگسرای بهشت به عنوان یک مرکز فرهنگی به برگزاری نمایشگاه های هنری کارگاه های آموزشی کنفرانس ها و جلسه های فرهنگی و ادبی می پردازد. بازدیدکنندگان می توانند در این فرهنگسرا از فضاهای مختلف مانند حیاط اتاق ها ایوان ها و زیرزمین دیدن کنند و با فعالیت های فرهنگی و هنری آن آشنا شوند.

خانه های تاریخی مشهد اطراف حرم

حرم مطهر امام رضا (ع) به عنوان قلب تپنده مشهد همواره مورد توجه زائران و گردشگران بوده است. در اطراف حرم خانه های تاریخی متعددی وجود دارند که هر کدام بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر را به نمایش می گذارند. این خانه ها با معماری زیبا تزئینات چشم نواز و نزدیکی به حرم گزینه های مناسبی برای بازدید و اقامت هستند. خانه داروغه خانه توکلی و خانه امیری از جمله خانه های تاریخی هستند که در نزدیکی حرم واقع شده اند و به راحتی قابل دسترسی هستند. بازدید از این خانه ها فرصتی استثنایی برای تجربه فضایی معنوی و تاریخی در کنار یکدیگر است.

سایر خانه های تاریخی مشهد

علاوه بر خانه های تاریخی که به طور مفصل معرفی شدند مشهد دارای خانه های تاریخی دیگری نیز هست که هر کدام ارزش تاریخی و فرهنگی خاص خود را دارند. خانه خان منش خانه ظریف خانه نواب صفوی خانه موسوی نژاد خانه سالاری و خانه موسوی از جمله این خانه ها هستند. این خانه ها با معماری و تزئینات متنوع نمونه های دیگری از هنر و معماری دوران گذشته مشهد را به نمایش می گذارند. اگر فرصت کافی دارید می توانید از این خانه ها نیز بازدید کنید و با تاریخ و فرهنگ مشهد بیشتر آشنا شوید.

خانه های تاریخی تخریب شده مشهد

متاسفانه در گذر زمان و در اثر بی توجهی بسیاری از خانه های تاریخی مشهد تخریب شده یا در معرض نابودی قرار گرفته اند. این خانه ها که بخشی از هویت و تاریخ این شهر را تشکیل می دادند با تخریب خود خسارت جبران ناپذیری به میراث فرهنگی مشهد وارد کرده اند. تلاش برای حفظ و مرمت خانه های تاریخی باقی مانده امری ضروری است تا بتوان از نابودی کامل این گنجینه های ارزشمند جلوگیری کرد. همچنین مستندسازی و ثبت اطلاعات مربوط به خانه های تخریب شده می تواند به حفظ یاد و خاطره آن ها کمک کند.

دیدنی ترین خانه های تاریخی مشهد کدام اند؟

خانه داروغه خانه توکلی خانه ملک خانه کوزه کنانی و خانه امیری از جمله دیدنی ترین خانه های تاریخی مشهد هستند که با معماری و تزئینات منحصربه فرد خود هر بیننده ای را مجذوب می کنند.