علت بی حسی دست و پا و بهترین روش های درمانی

هشت علت خواب رفتن دست و پا و راه های درمان آن

خواب رفتن دست و پا یکی از تجربه های آشنا برای همه ماست. احتمالاً بارها پیش آمده که صبح از خواب بیدار شده اید و متوجه شده اید دست یا پایتان بی حس شده یا حالتی مثل سوزن سوزن شدن در آن احساس می کنید. بعضی افراد این حالت را گذرا و بی اهمیت می دانند و به آن توجهی نمی کنند، اما حقیقت این است که خواب رفتن مکرر دست و پا می تواند هشداری جدی از بدن باشد.

این وضعیت معمولاً زمانی رخ می دهد که جریان خون یا انتقال پیام های عصبی مختل شود. در بسیاری موارد، علت ساده و موقتی است و با تغییر وضعیت یا کمی حرکت، مشکل برطرف می شود. اما اگر این اتفاق به طور مداوم تکرار شود، ممکن است نشان دهنده وجود بیماری های زمینه ای مانند دیابت، مشکلات عصبی یا کمبود ویتامین باشد.

به همین دلیل، آشنایی با علت های خواب رفتن دست و پا و دانستن راهکارهای مناسب برای رفع آن اهمیت زیادی دارد. در ادامه، به بررسی هشت علت شایع این مشکل می پردازیم و برای هر کدام راه حلی کاربردی ارائه می دهیم.

1- فشار موقتی بر عصب ها

یکی از رایج ترین و بی خطرترین دلایل خواب رفتن دست و پا، فشاری است که به طور موقت روی اعصاب وارد می شود. برای مثال، وقتی روی زمین می نشینید و پای خود را روی پای دیگر می اندازید، یا زمانی که در خواب دستتان زیر بدن یا سرتان قرار می گیرد، مسیر انتقال پیام عصبی مختل شده و اندام بی حس می شود.

این حالت اغلب موقتی است و با تغییر وضعیت بدن یا تکان دادن عضو، طی چند دقیقه برطرف می شود. اما اگر این فشار به طور مداوم و طولانی مدت تکرار شود، ممکن است به آسیب های عصبی منجر شود.

راهکارهای پیشنهادی: 

• اجتناب از نشستن یا خوابیدن در وضعیت هایی که فشار روی دست یا پا ایجاد می کند.

• استفاده از صندلی و بالش های ارگونومیک که فشار را کاهش دهند.

• انجام حرکات کششی سبک هر نیم ساعت یک بار برای بهبود جریان خون.

2- مشکلات گردش خون

دومین علت مهم خواب رفتن دست و پا به اختلال در گردش خون مربوط می شود. زمانی که خون به اندازه کافی به اندام ها نمی رسد، سلول های عصبی قادر به انتقال پیام به مغز نیستند و فرد احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن پیدا می کند.

مشکلاتی مانند گرفتگی رگ ها، فشار خون بالا یا پایین، چربی خون بالا یا حتی کم آبی بدن می توانند عامل این اختلال باشند. در واقع، رگ های خونی مانند لوله هایی هستند که خون و اکسیژن را به اندام ها می رسانند؛ وقتی این مسیر دچار تنگی یا انسداد شود، اولین نشانه آن بی حسی در دست ها و پاهاست.

راهکارهای پیشنهادی:

• نوشیدن آب کافی در طول روز برای جلوگیری از غلظت خون و کم آبی بدن.

• داشتن فعالیت بدنی منظم مانند پیاده روی یا شنا برای تقویت قلب و عروق.

• کنترل فشار خون و چربی خون از طریق رژیم غذایی سالم و معاینات دوره ای.

• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل، زیرا این دو عامل دشمن جدی رگ های خونی هستند.

3- کمبود ویتامین های ضروری

بدن ما برای عملکرد درست اعصاب به ویتامین ها و مواد معدنی مختلف نیاز دارد. یکی از مهم ترین ویتامین ها در این زمینه، ویتامین B12 است. کمبود این ویتامین می تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی شود و علامتی مثل خواب رفتن دست و پا را ایجاد کند. ویتامین های دیگر گروه B مانند B1، B6 و B9 (فولات) نیز در عملکرد عصبی نقش دارند.

کمبود این مواد معمولاً در افرادی مشاهده می شود که رژیم غذایی نامتعادل دارند، یا به دلایلی مانند بیماری های گوارشی جذب ویتامین در بدنشان کاهش یافته است. همچنین گیاهخواران سخت گیر که از منابع حیوانی استفاده نمی کنند، بیشتر در معرض این مشکل هستند.

راهکارهای پیشنهادی:

• مصرف غذاهای سرشار از ویتامین های گروه B مانند ماهی، تخم مرغ، گوشت قرمز و محصولات لبنی.

• در صورت داشتن رژیم گیاهخواری، استفاده از مکمل های ویتامین B12 زیر نظر پزشک.

• انجام آزمایش خون دوره ای برای بررسی سطح ویتامین ها در بدن.

• رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از سبزیجات و غلات کامل.

4- دیابت و نوروپاتی محیطی

دیابت یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در جهان است و عوارض مختلفی دارد. یکی از مهم ترین این عوارض، نوروپاتی محیطی یا آسیب به اعصاب محیطی است. زمانی که قند خون برای مدت طولانی بالا باشد، به دیواره رگ های خونی و اعصاب آسیب می رسد. نتیجه آن، احساس بی حسی، سوزن سوزن شدن یا خواب رفتن دست و پاست.در صورتی که مشکلات دیابتی  دارید در سایت شیراز مدیکال بهترین پزشکا در این حوزه معرفی شده است.

بسیاری از بیماران دیابتی به دلیل همین مشکل، در پاهایشان دچار کاهش حس می شوند و متوجه زخم یا آسیب های کوچک نمی گردند. به همین دلیل، توجه به این علامت در بیماران دیابتی بسیار حیاتی است.

راهکارهای پیشنهادی:

• کنترل دقیق سطح قند خون از طریق رژیم غذایی سالم، دارو یا انسولین طبق تجویز پزشک.

• ورزش سبک و منظم مثل پیاده روی یا دوچرخه سواری برای بهبود جریان خون و پیشگیری از پیشرفت نوروپاتی.

• مراقبت ویژه از پاها: استفاده از کفش های مناسب، بررسی روزانه پاها برای اطمینان از نبود زخم یا آسیب.

• مشورت با پزشک در صورت بروز درد یا بی حسی شدید، چرا که داروهای خاصی برای کاهش علائم نوروپاتی وجود دارد.

به نقل از سایت درمانکده:

نوروپاتی دیابتی(Diabetic Neuropathy) یکی از عوارض دیابت نوع 1 و نوع 2 بوده که در نتیجه آن فرد آسیب های عصبی شدیدی را تجربه می کند. این بیماری در گذر زمان و به تدریج پیشرفت می کند. با اینکه هیچ درمان قطعی و حتمی برای این بیماری وجود ندارد اما می توان با مدیریت سطح قند خون و همچنین دیابت از پیشرفت آن جلوگیری کرد، به علاوه اینکه عوارض آن را نیز کاهش داد.

5- مشکلات ستون فقرات و دیسک کمر

ستون فقرات نقش اساسی در انتقال پیام های عصبی از مغز به اندام ها دارد. هرگونه آسیب یا فشار در این ناحیه می تواند روی اعصاب اثر بگذارد و باعث خواب رفتن دست و پا شود. شایع ترین مشکل در این زمینه، دیسک کمر یا گردن است.

وقتی دیسک بین مهره ها بیرون زدگی پیدا می کند، به اعصاب اطراف فشار وارد می کند. بسته به محل آسیب، ممکن است فرد در پاها (دیسک کمر) یا در دست ها (دیسک گردن) احساس بی حسی و خواب رفتن داشته باشد.

این مشکل معمولاً در افرادی بروز می کند که مدت طولانی پشت میز می نشینند، کارهای سنگین فیزیکی انجام می دهند یا اضافه وزن دارند.

برای حل مشکلات ارتوپدی با جستجو در گوگل بهترین دکتر ارتوپد شیراز، بهترین پزشک را برای خل مشکلات مفصلی خود انتخاب کنید طبق نظرات کارابران و بیماران.

راهکارهای پیشنهادی:

• انجام ورزش های اصلاحی و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف ستون فقرات.

• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی.

• حفظ وزن سالم برای کاهش فشار روی کمر و گردن.

• در موارد حاد که درمان های غیرجراحی مؤثر نباشد، جراحی با نظر پزشک متخصص گزینه نهایی است.

راه های موثر برای پیشگیری از خواب رفتگی دست و پا

برای اینکه کمتر دچار خواب رفتگی شوید، تغییر سبک زندگی و رعایت چند نکته ساده می تواند بسیار کمک کننده باشد:

• حفظ وضعیت بدنی درست: هنگام نشستن یا خوابیدن، مراقب باشید روی دست و پا فشار وارد نشود. استفاده از صندلی ارگونومیک و بالش مناسب در خواب می تواند مفید باشد.

• تحرک کافی: نشستن طولانی مدت پشت میز کار یا در یک حالت ثابت، گردش خون را کاهش می دهد. هر یک ساعت چند دقیقه راه بروید یا حرکات کششی انجام دهید.

• تغذیه سالم: مصرف ویتامین های گروه B، منیزیم و پتاسیم نقش مهمی در سلامت اعصاب و عضلات دارد. کمبود این مواد می تواند باعث مورمور و بی حسی شود.

• مدیریت استرس: فشارهای روحی و عصبی بر سیستم عصبی اثر می گذارد. تمرین های تنفسی، یوگا یا مدیتیشن در کاهش این مشکل موثرند.

• پرهیز از پوشیدن لباس های تنگ: لباس یا کفش تنگ جریان خون را محدود کرده و به خواب رفتن اندام ها منجر می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خواب رفتن دست و پا گهگاهی و کوتاه مدت باشد، معمولاً جای نگرانی نیست. اما در شرایط زیر بهتر است حتماً با پزشک مشورت کنید:

• خواب رفتگی مداوم و تکرارشونده در یک نقطه خاص

• همراه بودن بی حسی با درد شدید یا ضعف عضلانی

• اختلال در راه رفتن یا انجام کارهای روزمره

• مشاهده علائم دیگری مثل تاری دید، سرگیجه یا اختلال تکلم

• بی حسی یک طرفه در دست یا پا که می تواند نشانه مشکلات عصبی جدی مثل سکته باشد

پزشک با بررسی شرح حال، آزمایش خون، تست های عصبی یا تصویربرداری می تواند علت اصلی را تشخیص داده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.

روش های درمانی رایج خواب رفتگی دست و پا

درمان بستگی مستقیم به علت مشکل دارد. برخی راهکارهای رایج شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی: برای مشکلات عضلانی یا فشار بر اعصاب بسیار موثر است.

• دارودرمانی: در صورت وجود بیماری هایی مثل دیابت یا اختلال عصبی، دارو برای کنترل علائم تجویز می شود.

• جراحی: در مواردی که عصب به شدت تحت فشار باشد (مثل سندروم تونل کارپال پیشرفته)، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

• تغییر سبک زندگی: ورزش منظم، تغذیه مناسب و پرهیز از مصرف الکل و سیگار نقش مهمی در بهبود وضعیت دارند.

جمع بندی

خواب رفتن دست و پا یک تجربه رایج است که اغلب به دلیل فشار موقت بر اعصاب یا کاهش جریان خون ایجاد می شود. با این حال، اگر این وضعیت تکرار شود یا با علائم دیگری همراه باشد، می تواند نشانه ای از بیماری های جدی تر باشد. رعایت اصولی مثل تحرک کافی، تغذیه سالم، مدیریت استرس و توجه به وضعیت بدن می تواند تا حد زیادی از این مشکل پیشگیری کند.

به خاطر داشته باشید که بدن ما از طریق همین علائم ساده پیام هایی به ما می فرستد. اگر این پیام ها را نادیده بگیریم، ممکن است به مشکلات بزرگ تری منجر شود. پس هرگز خواب رفتگی های مداوم را بی اهمیت ندانید و در صورت نیاز، برای تشخیص و درمان دقیق به پزشک مراجعه کنید.