علت بی‌حسی دست و پا و بهترین روش‌های درمانی

هشت علت خواب رفتن دست و پا و راه‌های درمان آن

خواب رفتن دست و پا یکی از تجربه‌های آشنا برای همه ماست. احتمالاً بارها پیش آمده که صبح از خواب بیدار شده‌اید و متوجه شده‌اید دست یا پایتان بی‌حس شده یا حالتی مثل سوزن‌سوزن شدن در آن احساس می‌کنید. بعضی افراد این حالت را گذرا و بی‌اهمیت می‌دانند و به آن توجهی نمی‌کنند، اما حقیقت این است که خواب رفتن مکرر دست و پا می‌تواند هشداری جدی از بدن باشد.

این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که جریان خون یا انتقال پیام‌های عصبی مختل شود. در بسیاری موارد، علت ساده و موقتی است و با تغییر وضعیت یا کمی حرکت، مشکل برطرف می‌شود. اما اگر این اتفاق به‌طور مداوم تکرار شود، ممکن است نشان‌دهنده وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات عصبی یا کمبود ویتامین باشد.

به همین دلیل، آشنایی با علت‌های خواب رفتن دست و پا و دانستن راهکارهای مناسب برای رفع آن اهمیت زیادی دارد. در ادامه، به بررسی هشت علت شایع این مشکل می‌پردازیم و برای هر کدام راه‌حلی کاربردی ارائه می‌دهیم.

1- فشار موقتی بر عصب‌ها

یکی از رایج‌ترین و بی‌خطرترین دلایل خواب رفتن دست و پا، فشاری است که به‌طور موقت روی اعصاب وارد می‌شود. برای مثال، وقتی روی زمین می‌نشینید و پای خود را روی پای دیگر می‌اندازید، یا زمانی که در خواب دستتان زیر بدن یا سرتان قرار می‌گیرد، مسیر انتقال پیام عصبی مختل شده و اندام بی‌حس می‌شود.

این حالت اغلب موقتی است و با تغییر وضعیت بدن یا تکان دادن عضو، طی چند دقیقه برطرف می‌شود. اما اگر این فشار به‌طور مداوم و طولانی‌مدت تکرار شود، ممکن است به آسیب‌های عصبی منجر شود.

راهکارهای پیشنهادی: 

• اجتناب از نشستن یا خوابیدن در وضعیت‌هایی که فشار روی دست یا پا ایجاد می‌کند.

• استفاده از صندلی و بالش‌های ارگونومیک که فشار را کاهش دهند.

• انجام حرکات کششی سبک هر نیم ساعت یک بار برای بهبود جریان خون.

2- مشکلات گردش خون

دومین علت مهم خواب رفتن دست و پا به اختلال در گردش خون مربوط می‌شود. زمانی که خون به‌اندازه کافی به اندام‌ها نمی‌رسد، سلول‌های عصبی قادر به انتقال پیام به مغز نیستند و فرد احساس بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن پیدا می‌کند.

مشکلاتی مانند گرفتگی رگ‌ها، فشار خون بالا یا پایین، چربی خون بالا یا حتی کم‌آبی بدن می‌توانند عامل این اختلال باشند. در واقع، رگ‌های خونی مانند لوله‌هایی هستند که خون و اکسیژن را به اندام‌ها می‌رسانند؛ وقتی این مسیر دچار تنگی یا انسداد شود، اولین نشانه آن بی‌حسی در دست‌ها و پاهاست.

راهکارهای پیشنهادی:

• نوشیدن آب کافی در طول روز برای جلوگیری از غلظت خون و کم‌آبی بدن.

• داشتن فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی یا شنا برای تقویت قلب و عروق.

• کنترل فشار خون و چربی خون از طریق رژیم غذایی سالم و معاینات دوره‌ای.

• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل، زیرا این دو عامل دشمن جدی رگ‌های خونی هستند.

3- کمبود ویتامین‌های ضروری

بدن ما برای عملکرد درست اعصاب به ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین ویتامین‌ها در این زمینه، ویتامین B12 است. کمبود این ویتامین می‌تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی شود و علامتی مثل خواب رفتن دست و پا را ایجاد کند. ویتامین‌های دیگر گروه B مانند B1، B6 و B9 (فولات) نیز در عملکرد عصبی نقش دارند.

کمبود این مواد معمولاً در افرادی مشاهده می‌شود که رژیم غذایی نامتعادل دارند، یا به دلایلی مانند بیماری‌های گوارشی جذب ویتامین در بدنشان کاهش یافته است. همچنین گیاهخواران سخت‌گیر که از منابع حیوانی استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض این مشکل هستند.

راهکارهای پیشنهادی:

• مصرف غذاهای سرشار از ویتامین‌های گروه B مانند ماهی، تخم‌مرغ، گوشت قرمز و محصولات لبنی.

• در صورت داشتن رژیم گیاهخواری، استفاده از مکمل‌های ویتامین B12 زیر نظر پزشک.

• انجام آزمایش خون دوره‌ای برای بررسی سطح ویتامین‌ها در بدن.

• رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از سبزیجات و غلات کامل.

4- دیابت و نوروپاتی محیطی

دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است و عوارض مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین این عوارض، نوروپاتی محیطی یا آسیب به اعصاب محیطی است. زمانی که قند خون برای مدت طولانی بالا باشد، به دیواره رگ‌های خونی و اعصاب آسیب می‌رسد. نتیجه آن، احساس بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا خواب رفتن دست و پاست.در صورتی که مشکلات دیابتی  دارید در سایت طبیبان فارس بهترین پزشکان در این حوزه معرفی شده است.

بسیاری از بیماران دیابتی به دلیل همین مشکل، در پاهایشان دچار کاهش حس می‌شوند و متوجه زخم یا آسیب‌های کوچک نمی‌گردند. به همین دلیل، توجه به این علامت در بیماران دیابتی بسیار حیاتی است.

راهکارهای پیشنهادی:

• کنترل دقیق سطح قند خون از طریق رژیم غذایی سالم، دارو یا انسولین طبق تجویز پزشک.

• ورزش سبک و منظم مثل پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری برای بهبود جریان خون و پیشگیری از پیشرفت نوروپاتی.

• مراقبت ویژه از پاها: استفاده از کفش‌های مناسب، بررسی روزانه پاها برای اطمینان از نبود زخم یا آسیب.

• مشورت با پزشک در صورت بروز درد یا بی‌حسی شدید، چرا که داروهای خاصی برای کاهش علائم نوروپاتی وجود دارد.

به نقل از سایت درمانکده:

نوروپاتی دیابتی(Diabetic Neuropathy) یکی از عوارض دیابت نوع 1 و نوع 2 بوده که در نتیجه آن فرد آسیب‌های عصبی شدیدی را تجربه می‌کند. این بیماری در گذر زمان و به تدریج پیشرفت می‌کند. با اینکه هیچ درمان قطعی و حتمی برای این بیماری وجود ندارد اما می‌توان با مدیریت سطح قند خون و همچنین دیابت از پیشرفت آن جلوگیری کرد، به علاوه اینکه عوارض آن را نیز کاهش داد.

5- مشکلات ستون فقرات و دیسک کمر

ستون فقرات نقش اساسی در انتقال پیام‌های عصبی از مغز به اندام‌ها دارد. هرگونه آسیب یا فشار در این ناحیه می‌تواند روی اعصاب اثر بگذارد و باعث خواب رفتن دست و پا شود. شایع‌ترین مشکل در این زمینه، دیسک کمر یا گردن است.

وقتی دیسک بین مهره‌ها بیرون‌زدگی پیدا می‌کند، به اعصاب اطراف فشار وارد می‌کند. بسته به محل آسیب، ممکن است فرد در پاها (دیسک کمر) یا در دست‌ها (دیسک گردن) احساس بی‌حسی و خواب رفتن داشته باشد.

این مشکل معمولاً در افرادی بروز می‌کند که مدت طولانی پشت میز می‌نشینند، کارهای سنگین فیزیکی انجام می‌دهند یا اضافه‌وزن دارند.

برای حل مشکلات ارتوپدی با جستجو در گوگل بهترین دکتر ارتوپد شیراز، بهترین پزشک را برای خل مشکلات مفصلی خود انتخاب کنید طبق نظرات کارابران و بیماران.

راهکارهای پیشنهادی:

• انجام ورزش‌های اصلاحی و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف ستون فقرات.

• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی.

• حفظ وزن سالم برای کاهش فشار روی کمر و گردن.

• در موارد حاد که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشد، جراحی با نظر پزشک متخصص گزینه نهایی است.

راه‌های موثر برای پیشگیری از خواب رفتگی دست و پا

برای اینکه کمتر دچار خواب رفتگی شوید، تغییر سبک زندگی و رعایت چند نکته ساده می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد:

• حفظ وضعیت بدنی درست: هنگام نشستن یا خوابیدن، مراقب باشید روی دست و پا فشار وارد نشود. استفاده از صندلی ارگونومیک و بالش مناسب در خواب می‌تواند مفید باشد.

• تحرک کافی: نشستن طولانی‌مدت پشت میز کار یا در یک حالت ثابت، گردش خون را کاهش می‌دهد. هر یک ساعت چند دقیقه راه بروید یا حرکات کششی انجام دهید.

• تغذیه سالم: مصرف ویتامین‌های گروه B، منیزیم و پتاسیم نقش مهمی در سلامت اعصاب و عضلات دارد. کمبود این مواد می‌تواند باعث مورمور و بی‌حسی شود.

• مدیریت استرس: فشارهای روحی و عصبی بر سیستم عصبی اثر می‌گذارد. تمرین‌های تنفسی، یوگا یا مدیتیشن در کاهش این مشکل موثرند.

• پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ: لباس یا کفش تنگ جریان خون را محدود کرده و به خواب رفتن اندام‌ها منجر می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خواب رفتن دست و پا گهگاهی و کوتاه‌مدت باشد، معمولاً جای نگرانی نیست. اما در شرایط زیر بهتر است حتماً با پزشک مشورت کنید:

• خواب رفتگی مداوم و تکرارشونده در یک نقطه خاص

• همراه بودن بی‌حسی با درد شدید یا ضعف عضلانی

• اختلال در راه رفتن یا انجام کارهای روزمره

• مشاهده علائم دیگری مثل تاری دید، سرگیجه یا اختلال تکلم

• بی‌حسی یک‌طرفه در دست یا پا که می‌تواند نشانه مشکلات عصبی جدی مثل سکته باشد

پزشک با بررسی شرح حال، آزمایش خون، تست‌های عصبی یا تصویربرداری می‌تواند علت اصلی را تشخیص داده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.

روش‌های درمانی رایج خواب رفتگی دست و پا

درمان بستگی مستقیم به علت مشکل دارد. برخی راهکارهای رایج شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی: برای مشکلات عضلانی یا فشار بر اعصاب بسیار موثر است.

• دارودرمانی: در صورت وجود بیماری‌هایی مثل دیابت یا اختلال عصبی، دارو برای کنترل علائم تجویز می‌شود.

• جراحی: در مواردی که عصب به شدت تحت فشار باشد (مثل سندروم تونل کارپال پیشرفته)، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

• تغییر سبک زندگی: ورزش منظم، تغذیه مناسب و پرهیز از مصرف الکل و سیگار نقش مهمی در بهبود وضعیت دارند.

جمع‌بندی

خواب رفتن دست و پا یک تجربه رایج است که اغلب به دلیل فشار موقت بر اعصاب یا کاهش جریان خون ایجاد می‌شود. با این حال، اگر این وضعیت تکرار شود یا با علائم دیگری همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر باشد. رعایت اصولی مثل تحرک کافی، تغذیه سالم، مدیریت استرس و توجه به وضعیت بدن می‌تواند تا حد زیادی از این مشکل پیشگیری کند.

به خاطر داشته باشید که بدن ما از طریق همین علائم ساده پیام‌هایی به ما می‌فرستد. اگر این پیام‌ها را نادیده بگیریم، ممکن است به مشکلات بزرگ‌تری منجر شود. پس هرگز خواب رفتگی‌های مداوم را بی‌اهمیت ندانید و در صورت نیاز، برای تشخیص و درمان دقیق به پزشک مراجعه کنید.