دولت پزشکیان، چگونه می‌تواند در برابر «سیل» بایستد؟
مدیر گروه مخاطرات هیدرولوژیکی پژوهشکده سوانح طبیعی با بیان اینکه سیل یکی از مخاطراتی است که صرف نظر از اینکه چه کسی رئیس دولت، مجلس و … باشد، رخ می‌دهد، گفت: اما دولت می‌تواند با انجام یکسری اقدامات پیشگیرانه از وقوع آن و همچنین خسارات جانی و مالی ناشی از آن پیشگیری کند. موضوعی که امیدوارم دولت آقای پزشکیان به آن توجه کند.
فاطمه فلاحتی در گفت‌وگو با دکتر نانو راهکارها و پیشنهادهایی را برای مدیریت روان‌آب‌ها و پیشگیری از وقوع سیل به دولت جدید ارائه کرد و گفت که امیدوارم رئیس جمهور جدید بتواند به اهداف برنامه هفتم توسعه با بهره‌مندی از نیروهای نخبه و متخصص کشور، دست پیدا کند و در واقع اگر همانطور که آقای پزشکیان تاکید داشتند، همین برنامه هفتم به درستی اجرا شود، می‌توان تا حد زیادی از وقوع حوادثی مانند سیل نیز جلوگیری کرد.
وی با اشاره به حادثه خیز بودن کشور ما از نظر وقوع مخاطرات طبیعی از جمله سیلاب و تغییرات اقلیمی، گفت:در همین راستا نیز نیاز است به حوزه مدیریت بحران و ریسک نگاه ویژه‌ای وجود داشته باشد. همچنین این مسئله قابل توجه است که ممکن است هزینه‌های پیشگیری و بهسازی زیاد باشد اما قطعا بازسازی و بازتوانی پس از حوادث و سوانح، هزینه‌های هنگفتی برجای می‌گذارد، لذا دولت جدید باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشد.
مدیر گروه مخاطرات هیدرولوژیکی و عضو هیأت علمی پژوهشکده سوانح طبیعی ادامه داد: مرور سیلاب‌های رخ داده در کشور به‌ویژه طی سنوات اخیر نیز نشان می‌دهد که کشور ما خسارات سنگینی را از این مخاطره متحمل شده و آنچه که پس از این سیلاب‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد، حفظ و بهره‌گیری از تجربه‌های بسیار پرهزینه‌ای است که هر یک از این سیلاب ها در اختیار ما می‌گذارد.
فلاحتی گفت: متاسفانه باید به این نکته اشاره کرد که علیرغم چندین هزار ساعت کار تخصصی و کارشناسی درخصوص تدوین، تصویب و ابلاغ برنامه ملی کاهش خطر حوادث و سوانح، همچنان به ضرورت ارتقاء جایگاه ملاحظات کاهش خطر در طرح های توسعه ای توجه نمی‌شود.
وی افزود: باید باور کنیم که مکان‌گزینی، ایجاد و توسعه کانون‌های زیستی و جمعیتی و به طورکلی هرگونه فعالیت عمرانی یا صدور مجوز توسعه و تغییرات کاربری اراضی، مستلزم شناخت کافی از شرایط منطقه و پتانسیل وقوع مخاطرات از جمله سیلاب است، در همین راستا نیز دولت باید در یک برنامه و دستورالعمل کلان که وظیفه افرادمختلف از بخشدار و فرماندار گرفته تا استاندار و برخی از وزرا می‌شود، به این موضوع ورود کند.
دولت رفع تصرف از بستر رودخانه‌ها را جدی بگیرد
مدیر گروه مخاطرات هیدرولوژیکی و عضو هیأت علمی پژوهشکده سوانح طبیعی با یادآوری برخی سیل های گذشته کشور ادامه داد: به کرات در حوادثی نظیر سیلاب کلانشهر مشهد و سیلاب جاده چالوس در سال جاری، سیلاب شیراز در فروردین 98، سیلاب مازندران در سال 1401 و سایر سیلاب‌های رخداده در کشور شاهد «توسعه ساخت‌وسازها در حواشی رودخانه‌ها و عدم رعایت حد بستر و حریم سیلابی رودخانه ها و مسیل ها» هستیم که منجر به افزایش آسیب پذیری ناشی از سیلاب می‌شود. ازاین‌رو آزادسازی و رفع تصرف بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل ها، موضوعی است که به شدت نیازمند تسریع در روند اقدام و اجرایی شدن است و من فکر می‌کنم با تعامل دولت و قوه‌قضائیه این امر شدنی خواهد بود.
فلاحتی با اشاره به اهمیت لایروبی رودخانه‌ها نیز به دکتر نانو گفت: موضوع بسیار مهم دیگر ساماندهی و لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها هم نظر رسوباتی است که به دلیل ویژگی‌های محیطی نظیر اقلیم، شیب و جنس زمین به بستر رودخانه ها و مسیل‌ها وارد می‌شود و هم از نخاله‌ها و پسماندهای رها شده در طبیعت است که می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از تشدید خسارات ناشی از وقوع سیلاب و کاهش آلودگی زیست‌محیطی داشته باشد.
وی افزود: موضوع مهم دیگر توجه به شبکه زهکشی و هدایت آب‌های سطحی یا اجرای چاهک‌های زهکشی و رعایت کد ارتفاعی باتوجه‌به آب ماندگی و آب‌گرفتگی در سکونتگاه‌های روستایی و شهری و همچنین توجه به اجرا، بهسازی، مقاوم سازی و ایمن سازی سیستم زهکشی راه‌ها و جاده‌ها منطبق با ویژگی ها و مخاطرات محیطی است. چرا که در صورت توجه به این موارد دیگر به دفعات شاهد خسارت‌های فراوان نظیر آنچه در سیلاب‌های سیستان و بلوچستان و یا جاده چالوس اتفاق افتاد، نخواهیم بود.
مدیر گروه مخاطرات هیدرولوژیکی و عضو هیأت علمی پژوهشکده سوانح طبیعی ادامه داد: با توجه به ویژگی سرزمینی و موضوع تغییر اقلیم و افزایش وقوع پدیده‌های حدی، اجرای فنی و اصولی پروژه‌های آبخیزداری با هدف دستیابی به پایداری سرزمینی، باعث ذخیره و نفوذ نزولات آسمانی، افزایش پوشش گیاهی، تثبیت مقدار فرسایش و رسوب، افزایش طول عمر مفید سدها، تعدیل شیب آبراه ها و کاهش سرعت و قدرت تخریب سیلاب می‌شود.
فلاحتی گفت: اگر در همه این امور، مشارکت حداکثری مردم را به همراه داشته باشد، نه تنها امور با کیفیت و سرعت بیشتری انجام خواهد شد و نتیجه دلخواه را به همراه خواهد داشت، بلکه با فرهنگسازی درست، مردم به عنوان همیاران طبیعت عمل کرده و در طرح‌های مربوطه مشارکت خواهند کرد.
وی تاکید کرد: واقعیت این است که سیلاب یکی از مخاطراتی است که صرف نظر از اینکه چه کسی رئیس دولت، مجلس و … باشد، رخ می‌دهد. ما حتما در آینده با توجه به تغییرات اقلیمی بیش از پیش شاهد وقوع سیل خواهیم بود و قطعاً عادی انگاری این مخاطره و عدم برنامه ریزی در راستای ایمن سازی و کاهش خطر سیلاب منجر به وقوع حوادث بعدی در آینده خواهد شد، اما دولت می‌تواند با برنامه‌ریزی درست کاری کند که روان‌آب‌ها اولا منجر به وقوع سیل نشود و اگر هم شد با کمترین خسارت جانی و مانی پشت سر گذاشته شود.
پایان خبر دکتر نانو