تهران چگونه از ترور کندی باخبر شد؟ / نخستین ایرانی که این خبر را شنید چه کسی بود؟

ایران دخت خوانساری: «در ساعت ده و نیم دیشب [شامگاه جمعه یکم آذر ۱۳۴۲] جان کندی رئیس جمهور وقت آمریکا با شلیک سه گلوله به قتل رسید.» این خبری بود که روزنامه ی اطلاعات روز شنبه دوم آذر ۱۳۴۲ تمام صفحه نخست خود را به آن اختصاص داد. در همین روز اطلاعیه ی دربار نیز به مناسبت ترور کندی در صفحه ی نخست اطلاعات به این شرح منتشر شد:

«به مناسبت درگذشت اسف انگیز پرزیدنت جان.اف.کندی رئیس جمهوری ایالات متحده ی آمریکا دربار شاهنشاهی ایران به فرمان مطاع همایونی از امروز به مدت پنج روز عزادار و کلیه ی پرچم ها در این مدت نیمه افراشته خواهد بود. وزیر دربار شاهنشاهی – حسین قدس نخعی»

نخستین پیام را چه کسی دریافت کرد؟

اما تهران چطور از ترور رئیس جمهور آمریکا مطلع شد و چه کسی نخستین پیام را دریافت کرد؟ مجله ی سپید و سیاه به تاریخ هشتم آذر ۱۳۴۲ در این باره نوشت:

اولین ایرانی که از خبر سوءقصد به جان کندی رئیس جمهور فقید آمریکا اطلاع پیدا کرد «پرویز رائین» خبرنگار آسوشیتدپرس در تهران بود.

رائین در ساعت ده و بیست دقیقه یعنی درست چهار دقیقه پس از شلیک اولین گلوله به سوی رئیس جمهور چهل وشش ساله ی ایالات متحده از این ماجرا خبردار شد. در آن ساعت شب او مشغول مخابره ی خبری درباره ی ضیافت سفارت شوروی به افتخار «برژنف» [صدر هیأت رئیسه ی شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی] بود که ناگهان اپراتور دستگاه تلکس آسوشیتدپرس در نیویورک ارتباط را قطع کرده این کلمات را مخابره کرد:

– مستر رائین! خواهش می کنم برنامه ی خود را قطع کنید زیرا هم اکنون خبر رسید که پرزیدنت کندی مورد سوءقصد قرار گرفته و من می خواهم برای کسب اطلاع بیش تر به قسمت دیگر خبرگزاری بروم.

رائین تعریف می کرد:

– من تازه دو پاراگراف از خبر خود را مخابره کرده بودم که یک مرتبه ارتباط قطع شد و اپراتور دستگاه خبرگزاری ماجرای سوءقصد به جان رئیس جمهور را به من اطلاع داد. در حدود یک دقیقه و نیم بین ما سکوت برقرار شد تا او دوباره به سر کار خود برگشت و این بار این طور مخابره کرد:

– هم اکنون از بیمارستان پارکلند در دالاس خبر دادند که جال پرزیدنت به شدت وخیم است و پزشکان هیچ گونه امیدی به نجات او ندارند.

درست در همین لحظه گزارشات مفصل این خبر بر روی دستگاه های تلکس خبرگزاری پارس سفارت آمریکا و سایر موسسات خبری در تهران منعکس گردید. در اداره ی تبلیغات و خبرگزاری پارس اولین کسی که از ماجرای سوءقصد به پرزیدنت کندی اطلاع یافت «مدرس تهرانی» مترجم کشیک شب خبرگزاری بود. مدرسی تهرانی که از مترجمین قدیمی خبرگزاری پارس می باشد بلافاصله به منزل معینیان وزیر مشاور و سرپرست اداره ی تبلیغات و انتشارات تلفن کرده و در چند جمله ی کوتاه و مختصر می گوید:

– آقای معینیان مثل این که جان کندی را ترور کرده اند همین الان خبر ترور او روی دستگاه است.

معینیان که تازه به خانه آمده بود از این خبر غیرمترقبه جا خورده سوال می کند:

– چه می گویی؟! رئیس جمهور آمریکا را ترور کرده اند؟ مطمئن هستی؟

– بله آقای معینیان اجازه بدهید عین خبر را برای شما بخوانم…

و مدرسی تهرانی عین خبر را برای معینیان نقل می کند و می گوید:

– گزارشات بعدی حاکی از آن است که حال رئیس جمهور چندان رضایت بخش نیست. گویا دو کشیش کاتولیک را برای حضور بر بالین او خواسته اند.

معینیان به مدرسی تهرانی دستور می دهد:

– فورا همه ی اعضای خبرگزاری را خبر کنید ضمنا خودتان نیز مواظب خبرها باشید و اگر چیز تازه ای دریافت کردید بلافاصله مرا در جریان بگذارید من تا چند دقیقه ی دیگر به اداره خواهم آمد.

وزیر مشاور سپس به خانه ی نخست وزیر [اسدالله علم] تلفن کرده ضمن اطلاع ماجرا می گوید:

– باید هم اکنون گزارش این خبر به عرض شاهنشاه برسد.

نخست وزیر ضمن تایید این موضوع جواب می دهد:

– خودتان گزارش حادثه را به عرض ملوکانه برسانید.

پس از این مکالمه معینیان با دربار تماس می گیرد تا خبر سوءقصد به جان کندی را به عرض اعلیحضرت برساند. در آن موقع شاهنشاه هنوز در دفتر کار خود تشریف داشتند. بلافاصله رئیس دفتر مخصوص شرفیاب شده و به عرض می رساند:

– هم اکنون آقای وزیر مشاور خبر دادند که متاسفانه به جان پرزیدنت کندی سوءقصد به عمل آمده است.

شاهنشاه با ناراحتی و اندوه فراوان این خبر را دریافت کرده و شخصا به آقای معینیان دستور می دهند:

– گزارشات بعدی را نیز فورا اطلاع دهید. من برای دریافت خبرهای تازه بیدار خواهم ماند.

وزیر مشاور به طرف اداره ی تبلیغات حرکت می کند تا شخصا جریان تنظیم و پخش اخبار مربوط به این حادثه را زیر نظر بگیرد. ساعت ده و چهل دقیقه خبر درگذشت جان کندی روی دستگاه تلکس خبرگزاری پارس منعکس می شود.

– جان فیتز جرالد کندی چشم از جهان فروبست.

گزارش این خبر فورا برای عرض به حضور شاهنشاه به دربار ارسال می گردد شاهنشاه پس از اطلاع از مرگ جان گداز رئیس جمهور ایالات متحده دستور می فرمایند:

– مراتب تاسف و تاثر من و دولت ایران را از این حادثه ی اسف انگیز اعلام کنید.

خبرگزاری پارس که در ساعت یازده خبر سوءقصد به جان کندی را منتشر ساخته بود در نیمه شب بار دیگر شروع به پخش اخبار سوءقصد به پرزیدنت کندی کرده و با تاسف فراوان مرگ او را اعلام می نماید.

و بدین ترتیب مردم ایران از درگذشت رهبر چهل وشش ساله ی آمریکا اطلاع یافتند.

۲۵۹