فرح: ولیعهد مرتب از من میپرسد: «برای چی تاجگذاری میکنید؟»/ لباس تاجگذاری رضاشاه با نخ طلا تهیه شده بود
به گزارش خبرگزاری دکتر نانو، روز چهارشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۴۶ نیابت سلطنت فرح پهلوی در جلسهی علنی مجلس موسسان سوم که به ریاست مهندس شریفامامی تشکیل شده بود، تصویب شد. اما شاه حدود یک ماه پیش از تصویب، دستور اعطای این سمت را به او صادر کرده بود. در آبان همان سال نیز بنا بود جشن تاجگذاری شاه برگزار شود. به بهانهی همین موارد در هفتهی آخر مرداد ۴۶ پری اباصلتی خبرنگار «اطلاعات هفتگی» با فرح گفتوگویی را انجام داد. در ادامه بخشهایی از سخنان فرح را در این گفتوگو که در روزهای ۲۹ و ۳۰ مرداد همان سال نیز در روزنامهی اطلاعات بازنشر شد، میخوانید:
تهیهی لباس و تاج برای مراسم تاجگذاری کار بسیار مشکلی بود. در ایران تا جایی که ما یاد داریم، چنین کاری به این صورت سابقه نداشته و نمونهای از لباس تاجگذاری ملکهای برای ما باقی نمانده است. صحیح هم به نظر نمیرسید که برای طرح لباس و تاج و آئین برگزاری تاجگذاری از کشورهای دیگر تقلید کنیم. طرح لباس و تاج که در مراسم باشکوهی با حضور شخصیتهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و جریان آن در مطبوعات جهان انعکاس پیدا میکند و بعد به یادگار در موزه باقی میماند، میبایستی چیز کاملا تازه و چشمگیری باشد. برای تهیهی تاج و لباس طرحهای مختلفی هم تهیه شد… و البته طرح روی کاغذ خیلی آسان به نظر میرسید، اما پیاده کردن آن به مطالعهی بیشتری نیاز داشت.
در ضمن تنها لباس من مطرح نبود. برای چهار نفر از بانوان که ندیمههای من هستند و شش نفر دختر همراه نیز باید لباس تهیه میشد. در این زمینه تمام کوشش من بر این بود که طرح لباسها با الهام از طرحهای اصیل ایرانی صورت بگیرد، و از هر جهت رنگ ملی داشته باشد. در مورد مدل شنل نیز مدتی فکر و مطالعه کردیم اگر شنل دنبالهدار تهیه میشد، شبیه شنلهای اروپایی از آب درمیآمد، اگر مثل «جبه» اعلیحضرت همایونی بود، سنگین میشد و حمل کردن آن خواه ناخواه اشکال داشت. به این جهت، لباس را با آستین گشاد بلند به سبک لباسهای قدیم ایرانی و شنل را دنبالهدار ولی چاکدار به طوری که دست از میان آن رد شود و حالت شنلهای ایرانی را داشته باشد و روی شانه بیفتد و در عین حال سنگین هم نباشد، در نظر گرفتیم. طرح لباس و شنل و لباس همراهان را «مزون کریستیان دیور» تهیه کرده، ولی همان اصولی را که من میخواستم، در آن رعایت شده است. برای سنگدوزی روی شنل نیز با الهام از یکی از مظاهر هنر ایران – بت جقهای – و شبیه طرح سنگدوزی «جبه» اعلیحضرت همایونی است.
لباس را خیاطان هنرمند ایرانی تهیه میکنند و سنگدوزی آن نیز توسط خانم پوران درودی انجام میگیرد. در یکی از روزنامهها خواندم که این شنل و لباس همه جواهرنشان است و سنگهای گرانقیمت برای تهیهی آن به کار رفته، در صورتی که چنین چیزی نیست. لباس تاجگذاری رضاشاه کبیر که با نخ طلا و مروارید و سنگهای قیمتی تهیه شده بود، اینطور که تحقیق کردم قبلا نخها و سنگهای آن را وزن کرردند و در بانک آنها را دوختند که دادهایم مرواریدهای آن محفوظ بماند.
ولی من فکر کردم مانعی ندارد که لباسم را با سنگهای عادی که یادگار همین زمان باشد، بدوزند. البته بیشتر ترجیح میدادم که برای آن پارچهی ایرانی در نظر گرفته شود. زریهای ایران برای این منظور خیلی جالب به نظر میرسید. ولی تهیهی آن مدتی طول میکشید و حمل کردن لباس نیز سنگین میشد. برای تاج نیز سعی شد طرح آن شبیه تاج پهلوی باشد و سنگهایی که روی آن به کار برده میشود، از همان سنگهای موجود در موزهی جواهرات سلطنتی در بانک است و من نخواستم با خرید سنگهای قیمتی جدید تحمیلی به بودجهی مملکت بشود.
ولیعهد چه خواهد کرد؟
برای تهیهی لباس والاحضرت ولیعهد مدتی فکر کردم. شاهنشاه آریامهر هنگام تاجگذاری اعلیحضرت رضاشاه کبیر لباس نظامی به تن داشتند اما چون ولیعهد هنوز یکی از رشتههای نظامی – هوایی، زمینی و یا دریایی – را انتخاب نکردهاند نمیدانستیم برای او چه لباس انتخاب کنیم. سرانجام برای او کت سفید و شلور سورمهای با یراقدوزی نظامی در نظر گرفته شد و برای تهیهی آن اقدامات لازم به عمل آمد…
ولیعهد مرتب از من میپرسد: «من چه کار باید بکنم؟»
از وقتی که صحبت از تاجگذاری به میان آمده، ولیعهد مرتب میپرسند: «من چکار باید بکنم؟» و «برای چی تاجگذاری میکنید؟» و ما برای برانگیختن توجه او، چند فیلم از مراسم تاجگذاری سلاطین اروپایی آماده کردهایم و با نمایش آن در دربار به او نشان دادهایم که این مراسم تقریبا به چه ترتیب برگزار میشود. یکی از فیلمها، مربوط به تاجگذاری ملکهی انگلیس است که ولیعهد آن کشور نیز در آن شرکت داشته است. ضمن نمایش فیلمها به او توجه میدادیم که چگونه باید سوار کالسکه بشود و در چه برنامههایی شرکت جوید…
اتفاقا چند بار ولیعهد هنگام ورق زدن کتابها و مجلات و روزنامهها پرسیده است: «چرا پاپا همیشه و همهجا با پدربزرگ میرفته؟»… و حالا احساس میکند که خودش هم باید همهجا و یا بیشتر جاها با اعلیحضرت همایونی برود. البته قسمتی از مراسم تاجگذاری تاکنون چند بار امتحان شده و باز هم تکرار خواهد شد تا ولیعهد برای شرکت در این مراسم آمادگی کامل پیدا کنند.
به نظر من تاجگذاری یکی از مهمترین برنامههایی خواهد بود که در ایران صورت میگیرد و ما میل داریم که این کار بزرگ و با اهمیت که مورد توجه همهی مردم جهان قرار دارد، با نظم و ترتیب و از هر جهت جالب انجام بگیرد.
دربارهی نیابت سلطنت
این خبر را من اولین بار در روزنامهها خواندم و بعد دربارهی آن با اعلیحضرت صحبت کردم.. و از اعتمادی که اعلیحضرت بدین ترتیب نسبت به من مبذول فرمودند، غرور افتخارانگیزی احساس میکنم. این کار به ارادهی شاهنشاه آریامهر و به خواست ملت ایران صورت میگیرد…
۲۵۹۵۷