جنگ آبی منطقه ای در راه است
فرانسیس گالگانو دانشیار دپارتمان جغرافیا و محیط زیست در دانشگاه ویلانوا در پنسیلوانیا گفت که حکمرانی ضعیف در مناطق شدیدا آسیب پذیر – به ویژه در حوضچه های رودخانه های فرامرزی – و عمیق تر شدن بحران آب وهوایی دو نگرانی اصلی هستند. گالگانو از طریق ویدئوکنفرانس به CNBC گفت: «شما این مشکل حاکمیتی و این تاثیر فزاینده خشکی و تغییرات آب و هوایی را دارید. من فکر می کنم این مساله ای اساسی است که توانایی ما را برای [حل و فصل مناقشات آبی]به طور مسالمت آمیز و موثر بی ثبات می کند.» او افزود: «من واقعا امیدوارم که اشتباه کرده باشم. اما این موضع من است و مطمئنا به نظر می رسد داده ها این را تایید می کنند.»
چشم انداز جنگ های آبی بحثی طولانی مدت و فعال است که از مقامات بلندپایه سازمان ملل گرفته تا کارشناسان مشهور سیاست آبی نگرانی خود را در مورد خطرات درک شده ابراز می کنند. با این حال دیگران شک و تردید بیشتری دارند. موسسه بین المللی آب استکهلم (SIWI) یک موسسه غیرانتفاعی با تخصص در مدیریت آب گفته است که حتی در بحبوحه افزایش احتمالی درگیری های اجتماعی و خشونت «آب می تواند پلی برای مذاکرات صلح آمیز باشد تا سلاح جنگی». پایداری آب به یک چالش جهانی فزاینده فوری تبدیل شده است. تخمین زده می شود که نیمی از جمعیت جهان حداقل در بخشی از سال با کمبود شدید آب مواجه هستند؛ در حالی که داده های منتشر شده در سال گذشته توسط موسسه منابع جهانی هشدار می دهد که ۷۰ تریلیون دلار – یا ۳۱ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی – ممکن است تا سال ۲۰۵۰ در معرض تنش آبی بالا قرار گیرد.
رقابت فزاینده برای آب در مناطقی که در حال حاضر خشک هستند در کنار اثر ترکیبی تغییرات آب و هوایی منجر به ایجاد سرفصل های مرتبط با آب در ماه های اخیر شده است. ساکنان پایتخت مکزیک در ماه ژانویه در اعتراض به کمبود «بی سابقه» چندهفته ای آب به خیابان ها آمدند؛ مقامات ایرانی در ژوئن هشدار دادند که تهران و بیش از ۸۰۰ شهر و روستا در معرض خطر فرونشست زمین هستند و موسسه رتبه بندی مودیز اخیرا اعلام کرد که کمبود شدید آب در هند می تواند به قدرت اعتباری آن آسیب برساند.
شدت بحران جهانی آب با افزایش هشداردهنده تعداد حوادث امنیتی بیشتر تاکید شده است. داده های استناد شده توسط Control Risks در اوایل ژوئن نشان داد که میانگین تعداد حوادث امنیتی ماهانه مربوط به آب بیش از ۲۳۰ درصد از آغاز سال ۲۰۱۹ تا مه ۲۰۲۴ افزایش یافته است. موسسه مشاوره ریسک جهانی گفت این حوادث شامل اعتراضات و ناآرامی های خشونت آمیز مرتبط با کمبود آب یا آلودگی است و هشدار داد که این روند در ماه های آینده «بسیار بعید» است که کُند شود.
تنش مصر و اتیوپی
گالگانو از دانشگاه ویلانوا ۹ حوضچه رودخانه بین المللی را به عنوان نقاط اشتعال شناسایی کرد که در آن ها یا در حال حاضر درگیری در جریان است یا احتمال درگیری مسلحانه زیاد است. این ها شامل حوضچه نیل در آفریقا حوضچه رودخانه دجله-فرات در جنوب غربی آسیا و رودخانه های هیرمند و هریرود در امتداد مرز افغانستان و ایران بود. در خصوص حوضه نیل گالگانو گفت که کشور های ساحلی – که به کشور های واقع در کنار رودخانه اشاره دارد – تاکنون نتوانسته اند بر سر یک سد بسیار بحث برانگیز به توافق برسند و مصر به طور رسمی اعلام کرده است که به جنگ خواهند رفت. مصر و اتیوپی سال ها بر سر ساخت سد برقابی ۴ میلیارد دلاری بر سر شاخه اصلی رود نیل درگیر مناقشه هستند.
مصر نگران است که سد بزرگ رنسانس اتیوپی یا GERD تاثیر مخربی بر تامین آب و آبیاری پایین دست این کشور داشته باشد؛ مگر اینکه اتیوپی نیاز های خود را در نظر بگیرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که وضعیت ممکن است منجر به درگیری تمام عیار شود. وی تاکید کرد: «اگر [GERD]به طور قابل توجهی جریان آب در مصر را محدود کند آنگاه قطعا یک نقطه اشتعال است. آن ها از سال ۲۰۱۱ تلاش کرده اند تا به نوعی توافق ساختارمند برسند و هنوز هم نمی توانند این کار را انجام دهند. من این را به عنوان یک مشکل واقعی می بینم.»
ترکیه سوریه و عراق
رودخانه های دجله-فرات که مسیر های تقریبا موازی در قلب خاورمیانه را طی می کنند به عنوان نقطه اشتعال دیگر شناسایی شدند. گالگانو گفت که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به نظر می رسد که بیشتر در مواضع جزیره ای و ملی گرایانه اش در مورد برخی مسائل شناخته شده است بنابراین آیا تصمیم می گیرد که واقعا آب را ببندد؟ در حالی که عراق و سوریه بسیار مرتفع و خشک هستند.
وی افزود: «شما مشکلاتی در ورود آب به هیمالیا با چین به ویژه غرب چین دارید. فکر نمی کنم واقعا کسی وجود داشته باشد که بتواند آن ها را از نظر نظامی به چالش بکشد اما این نقطه ای است که ما نگران آن هستیم. رودخانه براهماپوترا و رود سند در آن منطقه بین هند پاکستان و نپال نیز همین طور است. همه این ها نقطه عطف جهانی بزرگی هستند.» برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) در ماه مارس فهرستی از هفت کاری را که کشور ها و افراد می توانند برای مقابله با کمبود آب انجام دهند منتشر کرد. این اقدامات شامل اقداماتی برای حفاظت و احیای فضا های طبیعی بهبود بهره وری آب مقابله با نشت آب بهره برداری نامتعارف از منابع آب مانند تصفیه و استفاده مجدد از فاضلاب و به کارگیری رویکرد های یکپارچه در تصمیم گیری بود.